Xuất khẩu nông sản phải chuyển sang chính ngạch và xây dựng các trung tâm kết nối

Tổ chức lại sản xuất, ngành hàng, thị trường

Bàn về nguyên nhân ùn ứ nông sản tại cửa khẩu thời gian vừa qua, Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho rằng, chất lượng sản phẩm là vấn đề then chốt. Nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ rất thờ ơ với những thông tin thị trường, trong đó có quy định về từng loại thị trường.

Thị trường Trung Quốc chuyển từ thị trường dễ tính sang khó tính từ lâu rồi, họ đã thông báo cho mình, chứ không phải đột ngột.

Chính doanh nghiệp là người dẫn dắt nông dân sản xuất, bởi vì doanh nghiệp mua như thế nào thì người dân sản xuất như thế. Hiện doanh nghiệp đang dễ dãi với mình.

Bởi vậy, các hiệp hội ngành hàng cần giúp cho Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Công Thương tổ chức lại sản xuất, tổ chức lại ngành hàng, tổ chức lại thị trường. Đây là giải pháp căn cơ và phải chấp nhận làm lại gần như là từ đầu về một hệ sinh thái, một chuỗi ngành hàng.

“Tôi phát hiện, vấn đề của chúng ta nằm ở 3 chỗ: Nông dân tư duy mùa vụ, mùa nào tính mùa đó, doanh nghiệp tư duy thương vụ, thương vụ nào tính thương vụ đó, còn chính quyền tư duy nhiệm kỳ. Chúng ta nghĩ ngắn quá, cho nên cứ thấp thỏm từng mùa vụ, như đánh bài may rủi, rồi khi gặp vấn đề lại trách thị trường khó tính, để ùn ứ. "Tiên trách kỷ, hậu trách nhân", nhiều khi chính chúng ta phải xem lại mình trước’, Bộ trưởng Lê Minh Hoan nói.

Quảng Ninh sẽ là trung tâm kết nối

Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho rằng cần tách bạch ra các công việc: Việc nào Bộ, ngành Trung ương làm, việc nào địa phương làm, việc nào hiệp hội ngành nghề làm. Phải có cơ chế để hỗ trợ thêm trong quá trình "một bên đang giằng xé, một bên vẫn còn lợi ích xuất khẩu tiểu ngạch hay đường biên lối mở với những khó khăn đối với xuất khẩu chính ngạch".

“Tôi nghĩ mọi sự thay đổi đều khó khăn, nhưng nếu không thay đổi thì càng khó khăn hơn. Phải tổ chức lại ngành hàng, tổ chức lại từ khâu sản xuất đến thị trường thông qua hệ thống hạ tầng logistics. Bộ NNPTNT đã ký trình Thủ tướng Chính phủ về chủ trương đồng ý cho Quảng Ninh là tỉnh đầu tiên trở thành Trung tâm kết nối nông sản xuất khẩu. Trung tâm này do tỉnh Quảng Ninh quản lý, doanh nghiệp tư nhân xã hội hóa đầu tư”, ông Hoan cho biết.

Lãnh đạo Bộ NNPTNT đã làm việc với Bộ Công Thương, đã trình Thủ tướng Chính phủ, sau Quảng Ninh sẽ là tỉnh Lạng Sơn.

Tại trung tâm này, phía bạn có thể đưa bộ phận thông quan, kiểm dịch sang. Nghĩa là kiểm một lần bên nước ta rồi xe hàng có thể chạy thẳng vào nội địa nước bạn, tùy theo mối quan hệ của thương nhân hai bên.

Nếu có trường hợp ùn ứ, chúng ta đóng gói, sơ chế, tạm trữ được một thời gian để tránh nông sản nằm ở container vì rủi ro rất nhiều. Khi xảy ra dịch bệnh thì đó là một "vùng xanh" để chứng tỏ nông sản của chúng ta bảo đảm tiêu chuẩn quy định phòng dịch của phía bạn.

Cũng theo ông Hoan, Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế đặc thù cho thành phố Cần Thơ trong đó có xây dựng Trung tâm kết nối nông sản ở Cần Thơ cho các vùng lân cận của Đồng bằng sông Cửu Long.

Bộ NNPTNT đã trình Thủ tướng Chính phủ chủ trương hình thành Trung tâm này ở Cần Thơ. Sau này Bộ cũng định hướng xin chủ trương của Chính phủ để xây dựng một Trung tâm như vậy ở khu vực Tây Nguyên. Đây là hai vùng xuất khẩu nông sản chiếm tỷ trọng cao của cả nước và xuất khẩu sang Trung Quốc.

Mặc dù có trung tâm này rồi nhưng quan trọng nhất là phải tổ chức lại sản xuất, tổ chức lại hệ sinh ngành hàng, để đáp ứng nhu cầu chuẩn hóa từng loại thị trường như thị trường Trung Quốc, EU, Hàn Quốc, Nhật Bản…, thị trường trong nước. Kể cả đến một ngày nào đó, tại thị trường trong nước, người tiêu dùng không còn dễ tính nữa. Vì vậy câu chuyện này phải thay đổi rất nhiều.

“Sắp tới Bộ NNPTNT dự thảo đề án về xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc sau khi tham khảo ý kiến của các cơ quan ngoại giao và thương vụ Việt Nam bên Trung Quốc. Chúng tôi sẽ lấy ý kiến của Bộ Công Thương, Bộ Ngoại giao, các Hiệp hội ngành hàng. Chúng tôi cũng xây dựng Đề án riêng cho thị trường EU.

Việc cần làm là liên minh để xuất khẩu vì EU là thị trường tiềm năng rất lớn với 27 quốc gia. Chúng ta phải đi riêng từng nhóm thị trường. Từng nhóm thị trường đó phải củng cố Liên minh hiệp hội xuất khẩu từng thị trường để chia sẻ thông tin”, ông Hoan nói.