Nhiều lao động ngoài 40 tuổi đã bị sa thải, chờ nghỉ hưu

Ảnh minh họa.

Theo đại biểu Quốc hội Nguyễn Tạo (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Lâm Đồng), một thực trạng đang diễn ra trong thị trường lao động là chưa đến tuổi nghỉ hưu nhưng đã chạm mốc tuổi nghề, cụ thể lao động như may mặc, giày da... chỉ ngoài 40 tuổi thì nhiều nhà máy, xí nghiệp tìm cách sa thải hoặc không tiếp nhận, dẫn đến nhiều lao động đối mặt với quãng thời gian dài chờ nghỉ hưu mà rất khó tìm được một việc làm khác ổn định.

Đây cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng rút bảo hiểm xã hội (BHXH) một lần, từ đó cho thấy khoảng cách giữa tuổi nghề và tuổi nghỉ hưu hiện nay là khá lớn.

Trước thực trạng khoảng cách giữa tuổi nghề và tuổi nghỉ hưu ở một số ngành, nghề, đại biểu tỉnh Lâm Đồng đã có phiếu chất vấn đề nghị Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội nghiên cứu đưa ra giải pháp căn cơ để giải quyết bất cập nêu trên.

Về nội dung này, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung cho biết, Bộ đồng thuận với nhận định về thực trạng khoảng cách giữa tuổi nghề và tuổi nghỉ hưu ở một số ngành, nghề, nhất là những ngành nghề đặc thù có tuổi nghề rất thấp, như vận động viên thể thao, diễn viên, nghệ sĩ hay một số nghề, công việc thuộc lĩnh vực công nghệ thông tin...

Khi xây dựng Đề án cải cách chính sách BHXH, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đã chủ trì, phối hợp với Tổ chức Lao động quốc tế (ILO), Ngân hàng Thế giới (WB), khảo sát thực tiễn tại các địa phương, tổng hợp kinh nghiệm quốc tế, đề xuất giải pháp báo cáo Ban Chỉ đạo Trung ương thảo luận kỹ lưỡng trước khi trình Trung ương thông qua và ban hành Nghị quyết số 28-NQ/TW ngày 23/5/2018 về cải cách chính sách BHXH.

Theo đó, vấn đề Đại biểu Quốc hội nêu diễn ra ở tất cả các nước, trong đó đặc biệt các nước có tốc độ già hóa dân số nhanh càng lớn hơn. Do đó, các quốc gia đều không thể đồng nhất giữa tuổi nghề và tuổi nghỉ hưu.

Trên cơ sở chủ trương, định hướng tăng tuổi nghỉ hưu tại Nghị quyết số 28- NQ/TW, trong quá trình nghiên cứu, xây dựng Bộ luật Lao động năm 2019, vấn đề tuổi nghỉ hưu đã được trao đổi, thảo luận và đánh giá một cách kỹ lưỡng, tổng thể các mặt có liên quan, xem xét đến tính chất, điều kiện lao động của các ngành nghề.

Chính vì vậy, Bộ luật Lao động năm 2019 quy định việc điều chỉnh tăng tuổi nghỉ hưu hay điều kiện về tuổi hưởng lương hưu của người lao động không thực hiện tăng ngay lên 62 tuổi đối với nam và 60 tuổi đối với nữ mà được điều chỉnh theo lộ trình mỗi năm chỉ tăng thêm 3 tháng đối với lao động nam và 4 tháng đối với lao động nữ.

Bên cạnh đó, đối với những người lao động làm nghề, công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm; làm nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm, làm việc ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn hoặc những người lao động sức khỏe yếu (bị suy giảm khả năng lao động) thì cũng có thể nghỉ hưu ở tuổi thấp hơn so với người làm việc trong điều kiện lao động bình thường (nghỉ hưu sớm hơn tối đa 5 tuổi hoặc 10 tuổi tùy từng trường hợp).

Như vậy, những lao động ở một số ngành, nghề Đại biểu Quốc hội đề cập (ngành may mặc, giày da...) đã được xem xét, quy định có thể nghỉ hưu ở tuổi thấp hơn so với người làm việc trong điều kiện lao động bình thường.

Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội cũng chỉ ra các nguyên nhân dẫn đến thực trạng Đại biểu Quốc hội phản ánh:

Một là, thực trạng diễn ra khá phổ biến đối với các lao động làm các công việc giản đơn, chưa được đào tạo kỹ năng hoặc ngành nghề đòi hỏi kỹ năng thấp như may mặc, giày da, chế biến thủy sản...

Hai là, chính sách bảo hiểm thất nghiệp chưa thực sự gắn với thị trường lao động, còn nặng về giải quyết trợ cấp thất nghiệp, chưa chú ý thoả đáng đến các giải pháp phòng ngừa theo thông lệ quốc tế.

Ba là, công tác tổ chức thực hiện chính sách BHXH còn những hạn chế, bất cập nhất định, chưa có sự liên kết, hỗ trợ chặt chẽ giữa các chính sách BHXH nên người dân chưa thực sự tin tưởng vào hệ thống BHXH.

Để khắc phục tình trạng này, đối với các ngành, nghề có tuổi nghề thấp, ngoài chính sách ưu đãi về tuổi nghỉ hưu, điều quan trọng hơn cả là các cơ quan, đơn vị sử dụng lao động cần có chính sách chuyển đổi vị trí việc làm, đào tạo lại, chuyển đổi nghề nghiệp cho phù hợp để tiếp tục sử dụng và phát huy những kinh nghiệm, sức lao động của người lao động.

Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đã chỉ đạo Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp triển khai các chương trình đào tạo nghề nhằm nâng cao kỹ năng, trình độ tay nghề cho người lao động. Đây được coi là giải pháp căn cơ, giải quyết gốc rễ vấn đề, giúp người lao động không bị sa thải, cho ngừng việc khi còn trẻ.

Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội cũng đã chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành tổng kết đánh giá Luật Việc làm năm 2013, xây dựng hồ sơ đề nghị trình Chính phủ trình Quốc hội đưa vào chương trình xây dựng Luật, Pháp lệnh năm 2024, trong đó nghiên cứu sửa đổi, hoàn thiện chính sách bảo hiểm thất nghiệp, chú trọng không chỉ có các giải pháp xử lý hậu quả thông qua việc chi trả trợ cấp thất nghiệp, đào tạo đáp ứng yêu cầu của công việc mới, giới thiệu việc làm mà còn có các giải pháp phòng ngừa, giảm thiểu tình trạng thất nghiệp thông qua việc hỗ trợ doanh nghiệp duy trì sản xuất, kinh doanh, bảo đảm việc làm cho người lao động.

Đồng thời, học hỏi kinh nghiệm các nước trên thế giới, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội nhận thấy có thể tăng cường sự liên kết, hỗ trợ chặt chẽ giữa các chính sách BHXH cũng như tính linh hoạt của các chính sách.