Quyết tâm đạt mục tiêu 95% kế hoạch vốn giải ngân đầu tư công

Để hiểu rõ hơn, ý nghĩa, tầm quan trọng và những giải pháp để đạt mục tiêu giải ngân vốn đầu tư công trong thời gian niên hạn ngân sách năm 2023 sắp kết thúc, Phóng viên TTXVN đã có cuộc trao đổi với bà Nguyễn Thị Hương, Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê, xung quanh nội dung này.

Năm 2023, kinh tế Việt Nam diễn ra trong bối cảnh tình hình thế giới tiếp tục biến động nhanh, phức tạp, khó lường; kinh tế trong nước phải đối mặt với khó khăn, thách thức nhiều hơn thời cơ, thuận lợi. Trong bối cảnh đó, đầu tư công trở thành động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Xin bà cho biết ý nghĩa, tầm quan trọng, những nét mới và kết quả đạt được trong giải ngân vốn đầu tư công của niên hạn năm 2023 cho tăng trưởng kinh tế?

Năm 2023, kinh tế trong nước có xu hướng tăng chậm lại do tác động tiêu cực của nhiều yếu tố trong và ngoài nước như lạm phát trên thế giới có dấu hiệu chững lại nhưng vẫn ở mức cao, xung đột địa chính trị, chính sách thắt chặt tiền tệ của các quốc gia tác động mạnh hơn đến doanh nghiệp và hoạt động thương mại đầu tư, đơn hàng xuất khẩu sụt giảm mạnh. Trong một số ngành, tiêu dùng trong nước cũng có xu hướng tăng chậm lại.

Cùng với đó, tín dụng của nền kinh tế từ đầu năm tăng trưởng chậm phản ánh rõ nét khả năng hấp thụ vốn chậm lại cho thấy rõ khó khăn của các doanh nghiệp..., đã ảnh hưởng nhiều đến hoạt động sản xuất kinh doanh và đầu tư, cộng đồng doanh nghiệp và người dân có xu hướng thu hẹp sản xuất kinh doanh. Từ đó, giảm động lực đầu tư mới và mở rộng đầu tư cho hoạt động sản xuất kinh doanh dẫn đến tăng trưởng kinh tế có xu hướng tăng chậm lại so với năm 2022.

Trong bối cảnh này, việc chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, sự nỗ lực của các bộ ngành, địa phương để đẩy mạnh thực hiện và giải ngân nguồn vốn đầu tư công năm 2023 là yếu tố quan trọng nhằm tạo công ăn việc làm cho người lao động, thúc đẩy sản xuất kinh doanh của nhiều ngành kinh tế liên quan tăng trưởng, từ đó, trở thành động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong bối cảnh nền kinh tế còn đang gặp nhiều khó khăn, thách thức.

Xin bà cho biết kết quả các bộ, ngành, địa phương đã đạt được trong thực hiện vốn đầu tư công đến thời điểm hiện nay?

Tôi cho rằng, khối lượng thực hiện đầu tư công đến thời điểm hiện nay thể hiện rõ sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, sự quyết tâm của các bộ, ngành và địa phương đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án/công trình ngay từ các tháng đầu năm.

Cụ thể, theo số liệu của Tổng cục Thống kê, đến thời điểm này, vốn đầu tư công ước đạt 625,3 nghìn tỷ đồng, bằng 85,3% kế hoạch năm và tăng 21,2% so với năm trước.

Đặc biệt trong các tháng cuối năm 2023, các địa phương đẩy nhanh tiến độ triển khai các công trình, dự án đầu tư công trọng điểm, quan trọng quốc gia, đường cao tốc, công trình trọng điểm, liên vùng, dự án có tác động lan tỏa, nhằm tăng sức cầu của nền kinh tế, lan tỏa tới các khu vực kinh tế khác, tạo động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế quý sau cao hơn quý trước, cho cả năm 2023 và năm 2024.

Mặc dù, các bộ, ngành, địa phương đã tạo điều kiện thuận lợi cho chủ đầu tư, nhà thầu để đẩy mạnh tiến độ thi công các dự án, công trình, nhưng việc thực hiện vốn đầu tư công cả năm 2023 vẫn chưa đạt như kỳ vọng. Vậy, theo bà đâu là nguyên nhân?

Nguyên nhân là do còn tồn tại một số bất cập chưa thể khắc phục triệt để như: Khó khăn trong đền bù giải phóng mặt bằng, chất lượng kế hoạch và công tác chuẩn bị dự án đầu tư công chưa sát với khả năng thực hiện dẫn đến chưa phân bổ được hết kế hoạch vốn được giao.

Cùng với đó, việc lựa chọn nhà thầu, hoàn thiện các thủ tục đầu tư, năng lực về thẩm định, kiểm tra, giám sát, thi công còn hạn chế, vướng mắc về thẩm quyền, quy trình khi thực hiện dự án bằng vốn ODA. Năng lực của ban quản lý dự án, cán bộ làm công tác đầu tư tại các cấp đặc biệt là cấp huyện, cấp xã còn hạn chế. Nhiều dự án khởi công mới cần nhiều thời gian chuẩn bị nên tiến độ thực hiện và giải ngân các dự án khác chỉ được đẩy mạnh vào những tháng cuối năm.

Không những thế, xung đột địa chính trị, quân sự trên thế giới dẫn đến lạm phát, giá nguyên nhiên liệu, máy móc, thiết bị tăng cũng ảnh hưởng việc thực hiện dự án.

Ngoài ra, trong quá trình thực hiện, còn có các cơ quan chủ quản, chủ đầu tư chưa đánh giá chính xác tình hình thực tiễn, không bám sát tiến độ thực tế của dự án để có những giải pháp thúc đẩy thực hiện và giải ngân kế hoạch vốn được giao.

Chỉ còn gần 1 tháng nữa là kết thúc niên hạn ngân sách năm 2023, Tổng cục Thống kê đề xuất giải pháp gì để kế hoạch vốn đầu tư công Chính phủ giao đạt được mục tiêu đề ra, thưa Tổng cục trưởng?

Đầu tư công tiếp tục là động lực quan trọng, thực hiện vai trò thúc đẩy, gánh vác và bù đắp tăng trưởng cho các động lực khác. Do đó, để đạt được mục tiêu giải ngân ít nhất 95% kế hoạch niên hạn ngân sách năm 2023, Chính phủ cần có giải pháp nhằm phát huy vai trò, gắn trách nhiệm và xử lý trách nhiệm của người đứng đầu bộ, cơ quan và địa phương trong giải ngân vốn đầu tư công; đồng thời, khẩn trương nâng cao năng lực của chủ đầu tư, nhà thầu thi công, xây lắp.

Đặc biệt, cần tập trung xử lý vấn đề giải phóng mặt bằng, Chính phủ bố trí giải phóng mặt bằng thành một dự án độc lập, được thực hiện với các quy định đặc thù, phù hợp với điều kiện thực tế, nhằm nâng cao tính sẵn sàng cho việc triển khai dự án. Các cơ chế và mức bồi thường giải phóng mặt bằng phải thỏa đáng, bảo đảm quyền lợi cho người dân khi di dời, tái định cư để có sự đồng thuận khi triển khai.

Bên cạnh đó, các bộ, ngành, địa phương cần đẩy nhanh tiến độ đầu tư công, ưu tiên các dự án sắp hoàn thành; sớm đưa vào sử dụng các dự án có quy mô, có tiềm năng nhằm duy trì và mở rộng năng lực sản xuất, kinh doanh…

Xin cám ơn Tổng cục trưởng!