Thuế carbon của EU tác động ra sao tới kinh tế châu Á-Thái Bình Dương?

Theo Báo cáo Hội nhập Kinh tế Châu Á (AEIR) 2024 được Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) công bố ngày 26/2, Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) của EU, dự kiến có hiệu lực vào năm 2026.

Cơ chế này sẽ áp phí nhập khẩu đối với các sản phẩm như thép, xi măng và điện, dựa trên lượng khí thải CO2 trong quá trình sản xuất.

Các khoản phí trên nhằm mục đích hạn chế rò rỉ carbon, là kết quả của việc những đối tượng gây ô nhiễm chuyển sản xuất từ các quốc gia có quy định nghiêm ngặt. Áp dụng giá carbon cao sang những quốc gia có quy định ít nghiêm ngặt hơn hoặc giá thấp hơn.

ADB cho rằng, phí nhập khẩu của EU đối với các sản phẩm tạo ra nhiều carbon được kỳ vọng có tác động hạn chế tới biến đổi khí hậu và chỉ có tác động tiêu cực nhẹ tới các nền kinh tế ở châu Á-Thái Bình Dương, theo một nghiên cứu của ADB.

Mô hình thống kê cho thấy CBAM có khả năng giảm lượng phát thải carbon toàn cầu ít hơn 0,2% so với một cơ chế mua bán khí thải với giá carbon là 100 euro (108 USD) mỗi tấn và không có thuế carbon. Các khoản phí này có thể làm giảm khoảng 0,4% kim ngạch xuất khẩu toàn cầu tới EU và khoảng 1,1% xuất khẩu của châu Á sang EU. Đồng thời, ảnh hưởng tiêu cực đến sản lượng của một số nhà sản xuất trong EU.

Chuyên gia kinh tế trưởng của ADB Albert Park nhận định: “Bản chất phân tán của những sáng kiến định giá carbon theo các lĩnh vực và vùng miền (bao gồm cả CBAM) chỉ có thể hạn chế một phần rò rỉ carbon. Để giảm đáng kể lượng khí thải carbon trên toàn cầu, bảo đảm những nỗ lực về khí hậu có hiệu quả và bền vững hơn, các sáng kiến định giá carbon cần được mở rộng sang các khu vực khác ngoài EU, đặc biệt là châu Á”.

Hiện châu Á có tỷ trọng hàng xuất khẩu các sản phẩm tạo ra nhiều carbon sang châu Âu lớn hơn, nhất là Trung và Tây Á. Điều này sẽ bị ảnh hưởng tiêu cực hơn bởi cơ chế CBAM và hệ thống mua bán khí thải của EU. Với những tác động phân phối dự kiến, đặc biệt là đối với các nền kinh tế đang phát triển ở châu Á, cần có các cơ chế khuyến khích phù hợp để thúc đẩy áp dụng rộng rãi việc định giá carbon.

Báo cáo của ADB khuyến nghị các biện pháp khử carbon trong thương mại quốc tế và chuỗi giá trị toàn cầu. Đó là thực hiện các chính sách khuyến khích mua bán các sản phẩm và dịch vụ thân thiện với khí hậu; hỗ trợ các quy định và tiêu chuẩn môi trường.

Cùng với đó, tạo điều kiện thuận lợi cho việc chuyển giao công nghệ xanh. Hỗ trợ các chính phủ và tổ chức quốc tế thúc đẩy đầu tư và cơ sở hạ tầng xanh.

ADB tiếp tục kêu gọi hợp tác toàn cầu để xây dựng các khuôn khổ kế toán được chấp nhận rộng rãi nhằm theo dõi lượng khí thải trong các sản phẩm và dịch vụ một cách hiệu quả.