Xây dựng "chỉ số xanh" cấp tỉnh: Thêm kênh sàng lọc dự án đầu tư tại các địa phương

Trao đổi tại hội thảo tham vấn xây dựng chỉ số xanh cấp tỉnh (PGI) do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức sáng 7/6, ông Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng thư ký, Trưởng Ban Pháp chế VCCI cho hay đây là sáng kiến được khởi xướng bởi VCCI với sự hợp tác của Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) và Công ty TNHH Nước giải khát Suntory PepsiCo Việt Nam (SPVB).

VCCI đã hợp tác với các chuyên gia của Quỹ Châu Á tại Việt Nam phát triển phương pháp luận xây dựng bộ chỉ số. Đồng thời, VCCI cũng đã tiến hành khảo sát thử nghiệm phương pháp luận của bộ chỉ số với gần 300 doanh nghiệp tư nhân đang hoạt động trên toàn quốc.

Bằng việc xây dựng và công bố PGI, nhóm chuyên gia mong muốn khuyến khích, cổ vũ các tỉnh, thành phố tại Việt Nam quan tâm hơn tới phát triển kinh tế gắn với việc bảo vệ môi trường, cung cấp thông tin kịp thời hỗ trợ chính quyền tỉnh, thành phố trong hoạch định chính sách liên quan đến đầu tư và môi trường, chọn lọc được các dự án đầu tư thân thiện với môi trường; thúc đẩy xây dựng hệ sinh thái kinh doanh thân thiện với môi trường; định hướng các nhà đầu tư có ý thức bảo vệ môi trường; thúc đẩy nhiều dự án xanh hơn, thân thiện với môi trường hơn.

"Chúng tôi mong muốn PGI sẽ mang lại nhiều thông tin cho các cơ quan Nhà nước sử dụng trong điều hành, quản lý nhà nước; cho các nhà đầu tư tham khảo trong quyết định đầu tư, mở rộng kinh doanh của mình; là kênh đối thoại thường xuyên giữa chính quyền và doanh nghiệp về chủ đề mới, quan trọng; là công cụ chính sách để thúc đẩy sự vận hành, chuyển đổi của các địa phương tại Việt Nam. Và quan trọng hơn hết là chúng tôi mong muốn PGI sẽ đóng góp trực tiếp và có ý nghĩa vào quá trình phát triển kinh tế bền vững của tất cả các tỉnh, thành phố tại Việt Nam", ông Tuấn nhấn mạnh.

Ông Michael DiGregorio - Trưởng Đại diện Quỹ Châu Á tại Việt Nam cho biết, tăng trưởng xanh là sự tăng trưởng dựa trên quá trình thay đổi mô hình tăng trưởng, tái cơ cấu nền kinh tế nhằm tận dụng lợi thế so sánh, nâng cao hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế.

Theo đó, nghiên cứu và áp dụng công nghệ tiên tiến, phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng hiện đại để sử dụng hiệu quả tài nguyên thiên nhiên, giảm phát thải khí nhà kính, ứng phó với biến đổi khí hậu, góp phần xóa đói giảm nghèo và tạo động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế một cách bền vững.

"Chúng tôi hướng đến chỉ số mới PGI, tương tự như Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) của VCCI với mong muốn đây là động lực cho việc thay đổi sự cạnh tranh giữa các tỉnh, thành phố. Các địa phương sẽ nỗ lực và thúc đẩy cạnh tranh với các địa phương khác, qua đó hướng đến sự phát triển tốt hơn", ông Michael DiGregorio nói.

Nói về sáng kiến PGI, ông Phạm Ngọc Thạch - Phó Trưởng Ban Pháp chế VCCI chia sẻ: ý tưởng xây dựng PGI được đưa ra nhằm khuyến khích chính quyền các tỉnh, thành phố hướng đến nỗ lực phát triển khu vực tư nhân theo tinh thần Chiến lược tăng trưởng xanh quốc gia và chiến lược quốc gia ứng với phó với biến đổi khí hậu.

Chỉ số này đánh giá và xếp hạng chất lượng môi trường tại 63 tỉnh, thành phố qua góc nhìn của doanh nghiệp, mức độ ứng dụng công nghệ thân thiện môi trường của doanh nghiệp, ứng xử môi trường của doanh nghiệp và mức độ sẵn sàng đầu tư về môi trường tại các địa phương.

Việc xây dựng chỉ số PGI nhằm mục tiêu cung cấp thông tin về chất lượng môi trường, hỗ trợ các địa phương trong sàng lọc các dự án đầu tư. Đồng thời tạo ra được động lực để các doanh nghiệp đầu tư theo hướng thân thiện môi trường.

PGI được triển khai từ năm 2022, lồng ghép trong khảo sát chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI). VCCI và các cơ quan hỗ trợ đã phát triển bộ chỉ số, thực hiện khảo sát, phân tích kết quả, xây dựng báo cáo, công bố báo cáo và thúc đẩy thông tin về PGI đến các địa phương.

Thông tin về phương pháp xây dựng và nội dung của PGI, Phó Giáo sư, Tiến sỹ Markus Taussig - Chuyên gia của Quỹ Châu Á tại Việt Nam cho rằng, PGI nhất thiết phải có tính kết nối rõ ràng với các chính sách của địa phương - và trên cơ sở này thúc đẩy sự cải thiện chính sách và thực thi chính sách phát triển xanh ở cấp tỉnh.

Về cơ bản, cách tiếp cận của VCCI về phát triển xanh của khu vực tư nhân là cách tiếp cận dựa vào thị trường, trong đó các yếu tố cạnh tranh sẽ được định hình lại. Thứ nhất, nâng cao các tiêu chuẩn môi trường tối thiểu cần thiết để tham gia và cạnh tranh trên thị trường. Thứ hai, tăng cường các ưu đãi và hỗ trợ cho các hoạt động kinh doanh thực sự mang lại lợi ích ròng cho môi trường tự nhiên. Phù hợp với các nguyên tắc cốt lõi của Chỉ số Năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI), chính quyền cấp tỉnh sẽ đóng vai trò trung tâm trong việc thiết lập và duy trì các quy tắc của hệ sinh thái này.

Ngoài ra, để đạt được các mục đích mong muốn, chúng ta cần phải có cách tiếp cận chính sách đảm bảo các nguyên tắc minh bạch, công bằng và chính đáng.

Theo chuyên gia này, để đo lường được chính sách phát triển hệ sinh thái kinh doanh thân thiện với môi trường cấp tỉnh tại Việt Nam, nhóm nghiên cứu dự kiến xây dựng bốn nhóm nội dung của bộ chỉ số PGI.

Đó là giảm thiểu tác hại của thiên tai và biến đổi khí hậu đối với hoạt động sản xuất kinh doanh thông qua việc cung cấp cơ sở hạ tầng và dịch vụ công hiệu quả của chính quyền cấp tỉnh. Giảm thiểu các tác hại môi trường do các doanh nghiệp gây ra thông qua việc nâng cao thực thi các tiêu chuẩn môi trường tối thiểu. Tối đa hóa lợi ích môi trường từ các hoạt động quan trọng của chính quyền địa phương, bao gồm hoạt động đầu tư, kinh doanh của DNNN cấp tỉnh và các hoạt động đầu tư và chi tiêu công khác. Tối đa hóa lợi ích môi trường từ các doanh nghiệp thông qua các chính sách ưu đãi và dịch vụ hỗ trợ hiệu quả của chính quyền tỉnh.