Tăng gần 10%, giải ngân đầu tư công cần thêm lực đẩy

Giải ngân đầu tư công vượt cùng kỳ

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng thông tin, trong bối cảnh chuyển giao mô hình tổ chức chính quyền 2 cấp, cả nước đã nỗ lực tiếp tục đẩy nhanh tiến độ giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công năm 2025. Theo đó, khối lượng giải ngân trong tháng 7 đạt 69.728 tỷ đồng (tăng 7,9% so với lũy kế giải ngân đến hết tháng 6); vượt cùng kỳ năm 2024 về cả tỷ lệ và số tuyệt đối (tăng 10,1%, tương đương với 161.785,2 tỷ đồng).

Đáng chú ý, tỷ lệ giải ngân vốn ngân sách địa phương đạt tới 57,5%, cao hơn 24,2 % so cùng kỳ năm ngoái. Kết quả tích cực này, phản ánh rõ nỗ lực của các địa phương trong điều hành thực hiện nhiệm vụ đầu tư công.

Kết quả trên, theo Bộ trưởng, một nguyên nhân chính là do có nhiều thay đổi tích cực trong cơ chế chính sách về đấu thầu, phân cấp, phân quyền triệt để, tạo sự chủ động, linh hoạt hơn cho các cấp, ngành, địa phương trong công tác chuẩn bị đầu tư, công tác điều hành kế hoạch vốn, đảm bảo không bị gián đoạn trong quá trình triển khai thực hiện và giải ngân vốn đầu tư công các dự án.

Vốn đầu tư công đã được bố trí tập trung hơn, khắc phục tình trạng đầu tư dàn trải, phân tán, lãng phí; tăng cường quyền tự chủ, chủ động, trách nhiệm của các cấp, các ngành trong lựa chọn, phê duyệt, phân bổ vốn cho dự án cụ thể theo đúng mục tiêu, định hướng phát triển; bảo đảm tính công khai, minh bạch trong công tác phân bổ vốn đầu tư.

Vốn Ngân sách trung ương được dồn lực vào các dự án quan trọng quốc gia, dự án đường cao tốc, dự án liên vùng, dự án trọng điểm, tạo ra động lực mới, không gian mới phát triển kinh tế, khai thác tốt tiềm năng, thế mạnh và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia…

Những vướng mắc ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân

Theo thống kê của Bộ Tài chính, trong số 42 bộ, cơ quan trung ương, có 4 đơn vị và 19/34 địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt từ mức bình quân chung cả nước trở lên. Tuy nhiên, vẫn còn tới 38 bộ, ngành và 15 địa phương có tỷ lệ giải ngân thấp hơn mức bình quân.

Trước thực tế này, Chính phủ đã trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét điều chỉnh giảm kế hoạch đầu tư vốn ngân sách trung ương năm 2025 của một số bộ, ngành và địa phương; đồng thời, một số đơn vị vừa được giao bổ sung kế hoạch vốn mới.

Dựa trên điều chỉnh đó, Bộ Tài chính đã tính toán lại tỷ lệ giải ngân theo kế hoạch điều chỉnh, không bao gồm phần vốn mới bổ sung. Kết quả, có 6 bộ, ngành và 23 địa phương đạt mức giải ngân từ bình quân chung trở lên; còn lại 30 bộ, ngành và 11 địa phương vẫn dưới ngưỡng này.

Trong đó, nổi bật là các khó khăn liên quan đến công tác giải phóng mặt bằng, thiếu vật liệu xây dựng, chậm trễ trong phê duyệt và điều chỉnh quy hoạch. Đặc biệt, quá trình sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính và chuyển sang mô hình chính quyền địa phương hai cấp khiến nhiều địa phương chưa kịp hoàn thiện thủ tục đầu tư đối với các nguồn vốn mới được bổ sung.

Thêm vào đó, việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất nông nghiệp, đất rừng còn gặp nhiều rào cản về thủ tục. Các vấn đề này có nguyên nhân từ cả khách quan (hệ thống pháp luật chưa hoàn thiện, cơ sở dữ liệu hạn chế) và chủ quan (năng lực cán bộ, sự phối hợp chưa đồng bộ).

Để phù hợp với bộ máy sau sắp xếp, một số dự án phải tạm dừng hoặc rà soát lại quy mô, phạm vi đầu tư, dẫn đến chưa thể tiếp tục bố trí vốn thực hiện. Trong khi đó, với các dự án ODA, nhiều vướng mắc vẫn chưa được tháo gỡ do chưa hoàn tất quy trình đầu tư, gia hạn thực hiện hoặc chậm ký kết, hiệu lực hiệp định vay.

Một số bộ, ngành, địa phương vẫn đang ưu tiên hoàn tất chứng từ giải ngân vốn năm 2024, dẫn đến kế hoạch năm 2025 chưa được triển khai đồng bộ. Cùng với đó, nhiều địa phương như Hưng Yên, Quảng Ngãi, Cần Thơ, Lai Châu, Điện Biên, Quảng Trị… gặp khó khăn trong thu ngân sách, đặc biệt là nguồn thu từ đất – một trong những cơ sở quan trọng để phân bổ vốn đầu tư công.

Đề xuất nhóm giải pháp mang tính then chốt

Để phấn đấu tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công đến hết quý III đạt 60% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, hoàn thành mục tiêu năm 2025 giải ngân 100% kế hoạch, góp phần thúc đẩy tăng trưởng cả năm đạt 8% trở lên, Bộ Tài chính đã đề xuất nhiều nhóm giải pháp mang tính then chốt.

Một là các bộ ngành địa phương cần xác định giải ngân vốn đầu tư công là một trong những nhiệm vụ chính trị trọng tâm; người đứng đầu bộ, ngành, địa phương phải xác định rõ các vướng mắc và nguyên nhân giải ngân chậm của từng dự án cụ thể; coi chỉ tiêu giải ngân là cơ sở để đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ cuối năm.

Hai là quyết liệt triển khai, bảo đảm không để xảy ra tình trạng đứt gãy, gián đoạn trong việc triển khai thực hiện và giải ngân vốn đầu tư công trong giai đoạn sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp, chuyển sang mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.

Ba là thực hiện nghiêm pháp luật về đầu tư công, đẩy nhanh và nâng cao chất lượng từ khi chuẩn bị đầu tư các dự án. Đồng thời kiên quyết siết chặt kỷ luật, kỷ cương, tăng cường kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm vi phạm.

Bốn là tăng cường cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin trong việc xử lý thủ tục về đầu tư công như thẩm định dự án đầu tư có cấu phần xây dựng, đẩy mạnh việc áp dụng chứng từ điện tử, chữ ký số, đơn giản hóa quy trình kiểm soát chi và hồ sơ yêu cầu rút vốn; tăng cường công tác hậu kiểm trong giải ngân vốn đầu tư công.

Năm là tiếp tục tập trung tháo gỡ khó khăn, vướng mắc GPMB; thực hiện các biện pháp kiểm soát giá và chất lượng nguyên vật liệu xây dựng phục vụ cho các dự án đầu tư công.

"Việc sớm hoàn thành phân bổ kế hoạch đầu tư công đợt 2, đợt 3 bao gồm phần vốn bổ sung từ tăng thu ngân sách năm 2024 là nhiệm vụ cấp thiết, bảo đảm tiến độ giải ngân từ nay đến cuối năm", Bộ trưởng lưu ý.