Thúc đẩy vai trò của lực lượng phi chính thức trong quản lý chất thải

Từ đầu năm nay, các nhà sản xuất, nhập khẩu bắt đầu thực hiện trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) trong thu hồi và tái chế bao bì của sản phẩm, theo Luật Bảo vệ môi trường 2020. Điều này sẽ góp phần giảm gánh nặng tài chính cho việc thu gom, xử lý chất thải rắn cho các đô thị hiện nay. Tuy nhiên, hệ thống thu gom, vận chuyển và tái chế phần lớn đang được thực hiện bởi lực lượng lao động phi chính thức.

Bà Trần Thị Kim Hoa (ở phường Cẩm Nam, TP. Hội An, Quảng Nam) làm nghề thu mua đồng nát gần 20 năm. Tất cả các loại từ giấy thải, vỏ lon, hộp xốp thu gom rồi bán lại cho người thu mua phế liệu. Mỗi ngày, bà kiếm được từ 100.000 - 200.000 đồng.

Rất khó để thống kê lực lượng lao động khối phi chính thức này bởi họ không có ngày làm việc cố định. Vì vậy, những người làm nghề thu mua phế liệu sẽ gặp khó khăn vì không có đủ lượng phế liệu như giấy, chai nhựa hay lon bia để bán cho các nhà tái chế. Hiện nay, lượng phế liệu ở Hội An có thể đem đi tái chế phụ thuộc phần lớn vào khối phi chính thức thu gom và phân loại, từ các hộ dân, từ bãi rác của thành phố.

Tại Hội thảo bàn về vai trò của lực lượng này, rất nhiều ý kiến tham vấn cần thúc đẩy vai trò của khối lao động này và định hướng để họ tham gia như một mắt xích quan trọng của chuỗi giá trị rác thải.

Nội hàm của chính sách EPR là tạo ra động lực để doanh nghiệp thay đổi thiết kế theo hướng thân thiện môi trường, giảm thiểu rác thải và thuận tiện cho việc thu gom, tái chế nhưng đây sẽ là một lộ trình dài. Trong điều kiện một số phương tiện cơ giới không thể đi lại trong các ngõ ngách, khối lao động phi chính thức sẽ là lực lượng quan trọng, góp phần nâng cao tỷ lệ thu gom các bao bì cho các nhà tái chế.