Bọ xít hút máu có xu hướng xuất hiện nhiều ở các thành phố lớn

Theo nghiên cứu mới đây của các nhà khoa học tại Viện Sinh thái và Tài nguyên Sinh vật (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam), bọ xít hút máu đã có mặt tại 20 tỉnh thành ở Việt Nam. Trong đó phổ biến là loài Triatoma rubrofasciata (T. rubrofasciata).

Tại Hà Nội, có 21 quận, huyện ghi nhận sự có mặt của loài T. rubrofasciata. Số lượng cá thể bọ xít hút máu rất cao ở vùng ngoại thành đặc biệt là ở Cố Nhuế và Gia Lâm, đã ghi nhận hơn 1000 cá thể/1 ổ với mức độ bắt gặp lớn nhất từ tháng 6 đến tháng 9 hằng năm.

Các ổ bọ xít hút máu thường tập trung ở các khu dân cư đông đúc. Nhất là những nơi ẩm thấp, các kho chứa gỗ vụn, củi hoặc các vật dụng bỏ đi khác. T. rubrofasciata tập trung phát triển ở giai đoạn trứng và thiếu trùng hoặc trưởng thành nhằm phát tán, tìm kiếm máu phục vụ cho việc sinh sản.

Bước đầu nghiên cứu ký sinh trùng đơn bào trong hệ thống tiêu hóa của bọ xít hút máu, các nhà nghiên cứu đã xác định được ký sinh trùng đơn bào thuộc giống Trypanosoma có trong bộ phận tiêu hóa của bọ xít hút máu.

Người bị ký sinh trùng xâm nhập sẽ thấy mệt mỏi, buồn ngủ và sốt cao. Đối với giai đoạn mãn tính, bệnh có thể kéo dài nhiều năm. Biểu hiện lâm sàng thường gặp ở tim, não, thực quản và phổi. Theo đó, thực quản thường bị giãn to, đau; bệnh nhân cảm thấy đau ngực, khó nuốt và nôn. Hay gặp khó thở khi hít vào, đặc biệt là trong khi ngủ.

Ký sinh trùng đơn bào thuộc giống Trypanosoma sau đó tấn công vào não khiến nạn nhân bị rối loạn giấc ngủ trầm trọng dẫn đến hôn mê và có thể tử vong.

Tỷ lệ có ký sinh trùng sống trong hệ thống tiêu hóa của bọ xít hút máu chiếm cao nhất ở xã Cổ Nhuế và Sài Đồng quận Long Biên, tương ứng chiếm 90% và 80%, tiếp đến là Nghĩa Đô, Hoàng Cầu và Hoàng Mai chiếm từ 61,11 - 70,5 % và thấp nhất ở Hà Đông và Đê La Thành chiếm từ 56 - 57,4 %.

Loài bọ xít hút máu T. rubrofasciata là loài côn trùng sống dựa vào hút máu của động vật trong đó có con người. Chúng phải thường xuyên hút máu của động vật máu nóng để tồn tại, sinh sản và phát triển. Trong tự nhiên, thiếu trùng và trưởng thành đều hút máu trực tiếp từ cơ thể vật chủ sống.

Bọ xít hút máu luôn chủ động tấn công con người. Các vết đốt của bọ xít sau khi hút máu người có biểu hiện rất khác nhau. Một người bị đốt có thể có nhiều vết đốt do 1 cá thể bọ xít hút máu gây ra, đặc biệt có người bị đến 10 vết đốt. Các vết đốt thông thường có màu đỏ, to hơn vết muỗi đốt hoặc màu sẫm nối liền nhau nên dễ dàng phát hiện.

Sau khi bị bọ xít đốt và hút máu, tại các vết đốt có biểu hiện đau, rát, sưng và rất dễ lan rộng ra xung quanh khi tác động vào vết đốt. Có trường hợp vết đốt gây sưng to, phù nề diện rộng, mưng mủ và bị sốt (nhất là trẻ em). Trong nhiều trường hợp vết đốt ở chân hoặc tay có thể dẫn tới hiện tượng không cử động được do vết đốt sưng to và phù nề rộng. Vị trí các vết đốt thường ở sau gáy, cổ, bả vai, sau lưng, cánh tay và chân .

Thiếu trùng bọ xít hút máu T. rubrofasciata trong phòng thí nghiệm có khả năng nhịn đói rất cao trung bình từ 22 – 61 ngày. Tuy nhiên, cũng có cá thể bọ xít hút máu có khả năng nhịn đói từ 114-120 ngày. Đặc tính nhịn đói này cho thấy khả năng thích nghi rất lớn của loài bọ xít hút máu này khi không có nguồn thức ăn và cho phép chúng có một khoảng thời gian dài để đi tìm vật chủ.

Trong thời gian nhịn đói, nếu được hút máu 1 lần thì loài bọ xít này sẽ phát triển chuyển tuổi và duy trì sinh sản.