Tín hiệu từ Trái Đất vô tình ‘tố cáo’ sự tồn tại của mình với nền văn minh ngoài hành tinh

Một nghiên cứu mới từ Đại học Bang Pennsylvania và Phòng thí nghiệm Động cơ Phản lực của NASA khám phá cách các giao tiếp không gian sâu thẳm của chúng ta có thể xuất hiện trước mắt các nhà quan sát ngoài hành tinh. Bằng cách phân tích các tín hiệu truyền tải từ Mạng lưới Không gian Sâu của NASA trong nhiều thập kỷ, các nhà nghiên cứu đã xác định được vị trí và thời điểm những tín hiệu mạnh mẽ này có khả năng lan truyền vào không gian cao nhất. Nguồn: Shutterstock

Công trình nghiên cứu được thực hiện bởi nhóm các nhà khoa học thuộc Đại học Bang Pennsylvania phối hợp cùng Phòng thí nghiệm Động cơ Phản lực (JPL) của Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Hoa Kỳ (NASA) tại Nam California. Kết quả cho thấy, các tín hiệu mà con người phát ra trong quá trình liên lạc với tàu vũ trụ và kính viễn vọng có thể vô tình “tố cáo” sự hiện diện của Trái Đất đối với những nền văn minh khác trong vũ trụ.

Pinchen Fan, nghiên cứu sinh sau đại học ngành Thiên văn học và Vật lý Thiên văn tại Trường Khoa học Eberly thuộc Đại học Bang Pennsylvania, đồng thời là tác giả chính của công trình, cho biết: “Con người chủ yếu giao tiếp với các tàu vũ trụ và tàu thăm dò để nghiên cứu các hành tinh như Sao Hỏa. Khi Trái Đất và một hành tinh khác thẳng hàng, tín hiệu phát ra có thể bị lan tỏa và bị phát hiện bởi một nền văn minh ở xa. Điều này cho thấy, việc tìm kiếm sự thẳng hàng của các hành tinh ngoài Hệ Mặt Trời cũng có thể giúp chúng ta xác định nơi cần tập trung quan sát khi săn tìm tín hiệu ngoài hành tinh”.

Dữ liệu từ mạng lưới không gian sâu

Nghiên cứu được công bố ngày 21/8/2025 trên Astrophysical Journal Letters và trình bày cùng ngày tại Hội nghị chuyên đề SETI của Penn State. Để phân tích, các nhà khoa học đã sử dụng dữ liệu từ Mạng lưới Không gian sâu (DSN) của NASA - hệ thống ăng-ten mặt đất cho phép liên lạc vô tuyến hai chiều với các tàu vũ trụ trong không gian sâu.

Joseph Lazio, nhà khoa học tại JPL, chia sẻ: “Mạng lưới Không gian sâu chính là cầu nối giữa Trái Đất và các sứ mệnh liên hành tinh như tàu New Horizons hay Kính viễn vọng Không gian James Webb. Đây là nơi phát đi những tín hiệu vô tuyến mạnh mẽ và ổn định nhất của nhân loại trong suốt 20 năm qua”.

Kết quả cho thấy phần lớn tín hiệu được gửi tới các tàu vũ trụ gần Sao Hỏa. Các mục tiêu thường xuyên khác bao gồm tàu ​​vũ trụ xung quanh các hành tinh khác và kính viễn vọng đặt tại các điểm Lagrange Mặt Trời - Trái Đất (là các vùng không gian ổn định, nơi lực hấp dẫn kết hợp của Mặt Trời và Trái Đất giữ các vệ tinh ở vị trí cố định so với Trái Đất).

Trong một nghiên cứu mới, các nhà nghiên cứu từ Đại học Bang Pennsylvania và Phòng thí nghiệm Động cơ Phản lực của NASA đã phân tích các thông tin liên lạc không gian sâu của con người. Họ phát hiện ra rằng các tín hiệu của con người thường được hướng đến các tàu vũ trụ của chúng ta gần Sao Hỏa (phía dưới bên trái), Mặt Trời và các hành tinh khác. Vì các hành tinh như Sao Hỏa không chặn toàn bộ tín hiệu, nên một nền văn minh ngoài Trái Đất nằm dọc theo đường truyền thông tin liên hành tinh - khi các hành tinh thẳng hàng theo góc nhìn của chúng - có khả năng phát hiện ra sự lan tỏa. Nguồn: Zayna Sheikh

Khả năng bị người ngoài hành tinh phát hiện

Theo phân tích, nếu một nền văn minh ngoài Trái Đất quan sát được sự thẳng hàng của Trái Đất và Sao Hỏa, họ có đến 77% khả năng bắt được tín hiệu của chúng ta - con số này cao gấp nhiều lần so với một vị trí quan sát ngẫu nhiên. Nếu quan sát sự thẳng hàng với hành tinh khác trong Hệ Mặt Trời, khả năng này là 12%. Khi không có sự thẳng hàng, cơ hội gần như bằng 0.

Các nhà nghiên cứu khuyến nghị, để tăng khả năng tìm kiếm trí tuệ ngoài hành tinh, con người nên tập trung vào những hệ thống ngoại hành tinh có sự liên kết với ngôi sao chủ. Đây cũng chính là phương pháp mà các nhà thiên văn thường sử dụng để phát hiện ngoại hành tinh thông qua hiện tượng che khuất ánh sáng ngôi sao.

Triển vọng từ các kính viễn vọng mới

Fan nhấn mạnh: “Hiện chúng ta chỉ mới biết đến nhiều ngoại hành tinh trong 1- 2 thập kỷ qua. Tuy nhiên, với sự ra đời của Kính viễn vọng Không gian Nancy Grace Roman, dự kiến sẽ phát hiện thêm hàng trăm nghìn ngoại hành tinh mới, phạm vi tìm kiếm tiềm năng của chúng ta sẽ được mở rộng đáng kể”.

Do Hệ Mặt Trời gần như phẳng với quỹ đạo các hành tinh cùng nằm trên một mặt phẳng, phần lớn tín hiệu từ DSN cũng nằm trong phạm vi 5 độ quanh mặt phẳng này. Nhóm nghiên cứu tính toán rằng một tín hiệu DSN trung bình có thể được phát hiện ở khoảng cách tới 23 năm ánh sáng, nếu được quan sát bằng kính thiên văn tương tự như loại mà nhân loại đang sở hữu.

Ý nghĩa đối với SETI trong tương lai

Ngoài tín hiệu vô tuyến, các chuyên gia cho rằng mô hình DSN cũng có thể áp dụng trong việc tìm kiếm tín hiệu laser - loại tín hiệu mà nhiều nền văn minh ngoài hành tinh tiềm năng có thể sử dụng vì ít bị lan tỏa hơn.

Jason Wright, giáo sư Thiên văn học và Vật lý Thiên văn tại Đại học Bang Pennsylvania, đồng thời là Giám đốc Trung tâm Tình báo Ngoài Trái Đất, kết luận: “Chúng ta mới chỉ ở giai đoạn đầu của hành trình chinh phục vũ trụ. Khi tiến xa hơn trong Hệ Mặt Trời, các tín hiệu từ Trái Đất sẽ ngày càng nhiều và mạnh hơn. Bằng cách phân tích chính các mô hình liên lạc không gian sâu của mình, chúng ta có thể xây dựng chiến lược hiệu quả hơn để tìm kiếm trí thông minh ngoài Trái Đất trong tương lai”.