Lá chắn mới chống gian lận thương mại điện tử

Lừa đảo trực tuyến đáng báo động

Chiều ngày 1/11, tại Hà Nội, trong khuôn khổ Hội chợ Mùa thu 2025, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) đã tổ chức Hội nghị “Ứng dụng định danh, xác thực của Bộ Công an để nâng cao an toàn trong hoạt động thương mại điện tử”.

Tại hội nghị, ông Nguyễn Hữu Tuấn - Giám đốc Trung tâm Phát triển thương mại điện tử và Công nghệ số (Bộ Công Thương) cho biết, thương mại điện tử (TMĐT) Việt Nam đang là một trong 5 thị trường phát triển nhanh nhất thế giới, với dự báo tăng trưởng 25,5% đến năm 2025. Song hành với sự bùng nổ này là những rủi ro và hành vi gian lận ngày càng tinh vi.

“Theo thống kê của Cục An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05) - Bộ Công an, chỉ trong 8 tháng đầu năm 2025, Việt Nam đã ghi nhận hơn 1.500 vụ lừa đảo trực tuyến, gây thiệt hại 1.660 tỷ đồng. Điều này cho thấy sự cần thiết phải triển khai các giải pháp toàn diện nhằm bảo đảm an toàn, củng cố niềm tin của người dân,” ông Tuấn nhấn mạnh.

Ông Tuấn cho rằng, khi thanh toán số, đặc biệt là QR Code, đang tăng trưởng bùng nổ, việc ứng dụng định danh và xác thực điện tử qua các nền tảng của Bộ Công an là yêu cầu cấp bách để ngăn chặn gian lận.

Giải pháp từ cơ sở dữ liệu quốc gia

Đại diện cho cơ quan cung cấp giải pháp, bà Phạm Tuyết Trang - thuộc Trung tâm Nghiên cứu, Ứng dụng dữ liệu dân cư và Căn cước công dân (RAR) cho biết, hệ thống định danh quốc gia đã chứng minh hiệu quả rõ rệt với hơn 42,6 triệu lượt xác thực thành công.

“Giải pháp định danh điện tử không chỉ giúp giảm gian lận mà còn tạo nền tảng cho các dịch vụ số an toàn, minh bạch. Chúng tôi đang phối hợp chặt chẽ với Cục TMĐT và Kinh tế số để mở rộng ứng dụng VNeID trong các giao dịch mua sắm trực tuyến”, bà Trang khẳng định.

Về phía doanh nghiệp, các sàn TMĐT lớn đã chủ động vào cuộc. Bà Vũ Xuân Linh - Giám đốc Quan hệ đối tác chiến lược của Shopee chia sẻ, công ty đã triển khai kế hoạch định danh toàn bộ người bán trên sàn thông qua căn cước công dân gắn chip từ tháng 6/2025.

“Tính đến cuối tháng 10, chúng tôi đã hoàn tất định danh 81% nhà bán hàng và 100% người bán mới hiện nay đều phải hoàn tất quy trình này trước khi kinh doanh. Đây là cam kết của Shopee trong việc bảo vệ người tiêu dùng và xây dựng một môi trường TMĐT bền vững”, bà Linh cho biết.

Đi sâu hơn vào các giải pháp công nghệ, các chuyên gia cho rằng chỉ xác thực ban đầu là chưa đủ. Ông Nguyễn Hoàng Tùng - Giám đốc VVN AI và Trusting Solution chỉ ra rằng dù đã có eKYC, các rủi ro như sử dụng lại kết quả xác thực cũ hay chiếm đoạt OTP vẫn tồn tại. Do đó, việc bổ sung chữ ký số và giám sát liên tục là rất cần thiết.

Đồng quan điểm, ông Vũ Văn Luật - Chủ tịch HĐQT Softdream, khẳng định chữ ký số từ xa chính là mảnh ghép còn thiếu để bảo đảm an toàn tuyệt đối cho các giao dịch điện tử.

“Chữ ký số từ xa giúp mọi giao dịch được xác thực, chống chối bỏ và bảo đảm toàn vẹn dữ liệu. Những rủi ro như gian lận hàng hóa, giả mạo thông tin hay chiếm đoạt thanh toán sẽ được giải quyết triệt để", ông Luật phân tích.

Theo ông Luật, giải pháp này cho phép người dùng ký kết hợp đồng, xác thực giao dịch bằng thiết bị di động một cách an toàn, với mỗi giao dịch được gắn dấu thời gian và không thể chỉnh sửa. Việc này không chỉ xây dựng nền tảng công nghệ mà còn phải gắn kết chặt chẽ với khung pháp lý, tương tự như cách các hiệp định thương mại đã tạo đà cho kinh tế Việt Nam.