TP Hồ Chí Minh: TAND hai cấp đưa AI vào nghiên cứu và xét xử

Ngày 18/11, Công ty cổ phần Decom Stars – hội viên Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam (VBA) đã giới thiệu ứng dụng AI hỗ trợ nghiên cứu và xét xử tại TAND hai cấp TP Hồ Chí Minh, mở ra hướng giảm tải áp lực công việc và hiện đại hóa hoạt động tư pháp.

Tham dự buổi giới thiệu có các thẩm phán, thẩm tra viên, thư ký, hòa giải viên thuộc 19 Tòa án nhân dân khu vực tại TP Hồ Chí Minh. Ứng dụng được phát triển dưới sự cố vấn chuyên môn của VBA và Viện Công nghệ Blockchain và Trí tuệ Nhân tạo (ABAII), hướng đến mục tiêu rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ, chuẩn hóa quy trình nghiệp vụ và tăng tính minh bạch trong từng quyết định.

Phát biểu khai mạc, bà Nguyễn Thị Thùy Dung – Phó Chánh án TAND TP Hồ Chí Minh đánh giá việc triển khai AI mang ý nghĩa thiết thực khi có thể tổng hợp thông tin vụ án theo từng cấp xét xử. Ở cấp sơ thẩm, hệ thống sẽ tổng hợp dữ liệu, trong khi cấp phúc thẩm có thể kế thừa và bổ sung từ nền tảng có sẵn. Lãnh đạo tòa án kỳ vọng đây sẽ là “trợ lý nghiệp vụ” giúp thẩm phán, hội thẩm tiết kiệm thời gian tra cứu, đồng thời chuẩn hóa quy trình xử lý án.

Ông Trần Việt Hùng – Cố vấn cấp cao VBA, nguyên Phó Chánh Văn phòng Trung ương Đảng cho rằng việc ứng dụng AI trong tố tụng đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa kỹ thuật và chuyên môn xét xử. Theo ông, bốn yếu tố cốt lõi cần bảo đảm gồm: hạ tầng công nghệ đủ năng lực xử lý dữ liệu lớn; nguồn dữ liệu chuẩn hóa theo quy tắc thống nhất; quy trình vận hành bằng văn bản rõ ràng; đội ngũ chuyên môn trực tiếp tham gia huấn luyện mô hình để giữ vững độ chính xác pháp lý. Khi quy trình số hóa được tối ưu, blockchain có thể tích hợp nhằm bảo đảm tính toàn vẹn dữ liệu.

Dự án AI Hỗ trợ nghiên cứu và xét xử được phát triển dựa trên nền tảng AI Tra Cứu Luật – hệ thống từng phục vụ hơn 50.000 người dùng với gần 1 triệu lượt tra cứu. Phiên bản dành cho TAND hai cấp TP Hồ Chí Minh được thiết kế riêng để phân tích hồ sơ và hỗ trợ hội thẩm trong quá trình giải quyết án. Cơ sở dữ liệu bao gồm 72 án lệ của TAND tối cao, 300 công văn hướng dẫn và khoảng 2 triệu bản án đã được gắn nhãn và chuẩn hóa ngôn ngữ theo nghiệp vụ xét xử.

Ông Võ Thanh Thiên Toán – Giám đốc Công nghệ Decom Stars cho biết hệ thống có thể vận hành hoàn toàn offline nhằm đáp ứng các yêu cầu bảo mật nghiêm ngặt của ngành tư pháp. Mỗi vụ án được xử lý như một môi trường AI độc lập, có mã hóa dữ liệu và chỉ người có thẩm quyền mới được truy cập. Giai đoạn tiếp theo, nền tảng sẽ hỗ trợ thêm định dạng hình ảnh và ghi âm để phù hợp hơn với hồ sơ thực tế.

Dự án được triển khai theo lộ trình từng cấp tòa án: từ tra cứu pháp lý ở cấp sơ thẩm, hỗ trợ đánh giá chứng cứ ở cấp phúc thẩm, đến tích hợp công nghệ blockchain để bảo đảm tính toàn vẹn dữ liệu. Cách tiếp cận này cho thấy sự thận trọng khi ứng dụng công nghệ vào lĩnh vực nhạy cảm như tư pháp.

Từ đầu năm 2025, TAND TP Hồ Chí Minh đã thụ lý hơn 100.000 vụ việc dân sự, hôn nhân, kinh doanh thương mại và lao động. Dự kiến từ 1/7/2025, theo Nghị quyết 81/2025/UBTVQH15, hệ thống sẽ được tổ chức lại với 19 tòa án khu vực, càng làm rõ nhu cầu có công cụ hỗ trợ nghiệp vụ chuyên sâu.

Trong bối cảnh chương trình số hóa bản án đang được triển khai, ứng dụng AI của Decom Stars được kỳ vọng sẽ trở thành bước tiến đáng chú ý, góp phần nâng cao hiệu quả xét xử, giảm tải cho hệ thống tòa án và đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp theo tinh thần Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về chuyển đổi số quốc gia.