Số hóa thi hành án dân sự: Chiến lược đột phá theo Nghị quyết 57

Ngày 22/12/2024, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 57-NQ/TW về “đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia”.

Trong lĩnh vực thi hành án dân sự (THADS), nghị quyết này được xem là bước ngoặt, khi đặt chuyển đổi số làm trụ cột chiến lược để hiện đại hóa toàn bộ quy trình thi hành án.

Theo Báo Pháp luật, chuyển đổi số trong THADS đã giúp số hóa mọi khâu: từ tiếp nhận hồ sơ, thụ lý đến xác minh, cưỡng chế và thanh toán.

Nhờ vậy, toàn bộ quy trình thi hành án được công khai trên nền tảng số, cho phép giám sát theo thời gian thực để phát hiện chậm trễ, ách tắc hoặc bất thường.

Việc sử dụng biên lai điện tử giúp minh bạch hóa các khoản thanh toán: theo số liệu, đã phát hành khoảng 375.000 biên lai điện tử với tổng giá trị tiền thi hành án lên tới khoảng 33.700 tỷ đồng.

Ngoài ra, số hóa còn giúp giảm thời gian giải quyết các hồ sơ thi hành án khoảng 30%. Việc cắt giảm thủ tục hành chính cũng đạt được hiệu quả cao: lên đến 80% các bước hành chính đã được đơn giản hóa, góp phần tiết kiệm chi phí cho các bên liên quan, bao gồm người dân và doanh nghiệp.

Để thực hiện Nghị quyết 57 một cách hiệu quả, Bộ Tư pháp đã giao cho Cục Quản lý THADS xây dựng một nền tảng số chuyên biệt. Theo đó, các phần mềm nghiệp vụ như phần mềm biên lai điện tử, phần mềm ra quyết định thi hành án, phần mềm thụ lý, phần mềm tiếp công dân và giải quyết khiếu nại sẽ được phát triển.

Đồng thời, THADS đang kết nối với Tòa án nhân dân tối cao và Viện Kiểm sát nhân dân tối cao để chia sẻ dữ liệu và trao đổi bản án điện tử, rút ngắn thời gian từ khi bản án có hiệu lực tới khi thanh toán thi hành.

Về thể chế, dự thảo Luật THADS (sửa đổi) đang được xây dựng với các điểm đột phá mang tính chiến lược. Theo đó, cơ cấu tổ chức sẽ được tinh gọn: các Cục THADS tỉnh và Phòng THADS khu vực sẽ được sắp xếp theo mô hình “địa phương một cấp”, nhằm đảm bảo sự chỉ đạo thống nhất nhưng vẫn phát huy được sự chủ động tại địa phương.

 

Luật cũng dự kiến quy định khung pháp lý cho Văn phòng THADS và Thừa hành viên xã hội hóa theo hướng phù hợp với Nghị quyết 27-NQ/TW, từ đó huy động nguồn lực xã hội, giảm gánh nặng ngân sách nhà nước.

Từ góc nhìn quản trị, Nghị quyết nhấn mạnh cần tiếp tục hoàn thiện thể chế số, đầu tư hạ tầng công nghệ và phát triển lực lượng nhân sự công nghệ cao. Các biện pháp dự kiến bao gồm việc sử dụng chữ ký số bắt buộc trong hệ thống THADS, xây dựng trung tâm điều hành thông minh (IOC) và tích hợp giao tiếp với người dân qua ứng dụng VNeID để cung cấp thông báo thi hành án kịp thời.

Trên toàn quốc, việc thực thi Nghị quyết 57 đã được các cơ quan địa phương quán triệt sâu rộng. Theo Nghị quyết và các kế hoạch hành động liên quan, nhiều địa phương đang xây dựng kế hoạch triển khai triển khai các nội dung đổi mới số gắn với cải cách hành chính, giảm thủ tục và nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống thi hành án.

 

Nghị quyết 57-NQ/TW được đánh giá là bước tiến chiến lược quan trọng, đặt chuyển đổi số làm công cụ nền tảng để hiện đại hóa công tác thi hành án dân sự. Việc số hóa quy trình, minh bạch hóa thanh toán và ứng dụng công nghệ trong giám sát có thể giúp ngành THADS vận hành hiệu quả hơn, đồng thời ngăn ngừa tiêu cực và nâng cao niềm tin xã hội. Tuy nhiên, để mục tiêu “đột phá chuyển đổi số” thành công, cần có nỗ lực mạnh mẽ hơn nữa trong hoàn thiện thể chế, đầu tư cơ sở hạ tầng và phát triển nguồn nhân lực số.