Đại học, cao đẳng ngoài công lập: Những bất cập dần lộ rõ

Thu bạc tỷ, đầu tư bạc cắc

Đại học Dân lập Văn Hiến, Đại học Hùng Vương, Cao đẳng Công nghệ Bách Khoa TP. Hồ Chí Minh bị dừng tuyển sinh một năm vì những lùm xùm trong việc tranh giành quyền lợi, cùng những “lỗ hổng” quá lớn trong việc đầu tư cơ sở vật chất, đội ngũ giảng viên.

Bộ Giáo dục - Đào tạo lại phải tiếp tục thực hiện những biện pháp mạnh trong việc dừng tuyển sinh thêm hai trường cùng một số ngành tại các trường Đại học Lương Thế Vinh, Đại học Nguyễn Trãi, Đại học Chu Văn An vì vi phạm các quy chế trong tuyển sinh đào tạo.

Bốn trong năm trường đại học vừa bị Bộ Giáo dục - Đào tạo dừng tuyển sinh vẫn phải đang thuê mướn các cơ sở để làm lớp học. Trong đó, Đại học Văn Hiến dù khi thành lập trường (năm 1999) đã cam kết sớm đồng bộ hóa đội ngũ giảng viên và cơ sở vật chất, nhưng đến giờ vẫn chưa thể có một quỹ đất cho riêng mình dù tỷ suất lợi nhuận sau khi trừ chi phí của trường là không nhỏ.

Điều đó cho thấy những hạn chế mang tính cố hữu của các trường đại học ngoài công lập về điều kiện cơ sở vật chất yếu kém, đội ngũ giảng viên thiếu hụt vẫn chưa có lối thoát bởi chính tư duy và cách làm giáo dục của một số người.

Đại học Hùng Vương TP. Hồ Chí Minh trước khi bị dừng tuyển sinh là một trong số ít trường có mức thu học phí tương đối cao. Nguồn học phí hàng năm của trường lên tới gần 50 tỷ, nhưng theo báo cáo chi phí cho tái đầu tư cơ sở vật chất lại chưa đến 30% (chủ yếu trả tiền thuê mướn mặt bằng), chi hàng năm lên tới hơn 40 tỷ.

Dù có nguồn thu lớn như thế, nhưng trường sau 16 năm hoạt động, ngoài một miếng đất “bé như hộp diêm” ở đường Nguyễn Trãi (Quận 1) còn lại ba cơ sở đều là thuê. Đội ngũ giảng viên cơ hữu của trường chỉ khoảng 400 người (50%), thiếu khá nhiều so với chỉ tiêu trên đầu sinh viên.

Tương tự là Đại học Quốc tế Hồng Bàng, một trường có mức thu học phí đỉnh nhất trong các trường ngoài công lập đến nay ngoài một cơ sở chính (đất sở hữu) không lớn tại đường Điện Biên Phủ (Bình Thạnh) thì các cơ sở đào tạo còn lại rải khắp thành phố đều đang hoạt động dưới dạng đi thuê.

Dù có nguồn thu khổng lồ từ học phí và phí (dao động từ 11-17 triệu đồng/ năm) nhưng qua khảo sát thực tế, các giảng đường hiện nay của trường Đại học Hồng Bàng tại các địa điểm đang thuê (bốn cơ sở) khá tối tàn.

Dù mang danh là Đại học Quốc tế nhưng phòng ốc, trang thiết bị phục vụ sinh viên nghiên cứu khoa học lại qúa nghèo nàn và thiếu thốn, không tương xứng với mức học phí mà sinh viên đã đóng.

Theo tìm hiểu, các trường không đầu tư cơ sở vật chất không phải do thiếu tiền. Trên thực tế, tổng số vốn hoạt động của các trường tăng đều đặn hàng năm, trong đó nguồn vốn bổ sung từ lợi nhuận của một vài trường tăng cao nhất với mức 1,8 lần trong ba năm.

Nhiều trường sau một thời gian ngắn hoạt động đã có tích luỹ nhưng không đưa vào đầu tư mà đem gửi ngân hàng để thu lãi hàng tháng. Trong khi đó, quy mô tuyển sinh mỗi năm đều tăng, số lượng sinh viên mỗi trường ngày càng nhiều, nhưng cơ sở vật chất trường lớp thì vẫn không được đầu tư tương xứng.

Chỉ lo làm kinh tế

Theo quy chế đại học dân lập, nguồn thu của trường bao gồm : nguồn thu tại trường (học phí, lệ phí, giá trị hợp đồng đào tạo, nghiên cứu khoa học, lãi tiền gửi ngân hàng, thanh lý tài sản…); vốn góp của các tổ chức cá nhân (nhà đầu tư) để đầu tư và phát triển trường; nguồn tài trợ, viện trợ, quà tặng; vốn vay…

Tuy nhiên, đa số các trường ngoài công lập được thành lập với số vốn đầu tư ít ỏi ban đầu, sau khi tuyển sinh thì dựa hẳn vào nguồn thu học phí và lấy nguồn thu này nuôi lại tất cả bộ máy, hoạt động của nhà trường.

Trong đó, điều đáng bàn nhất chính là dù có nguồn thu hàng năm cực lớn, nhưng mức chi thực tế cho mỗi sinh viên lại rất thấp.

Một Phó hiệu trưởng trường đại học phân tích: Với mức học phí phải đóng lên tới hơn 15 triệu đồng/ năm (bình quân chung) trong khi số học phần hoặc tín chỉ được học của sinh viên trong bốn năm (chưa tính cắt ngang, cắt dọc) khoảng 100-120 tín chỉ thì chi phí cho một sinh viên là rất thấp, không quá 20 triệu đồng (cộng cả 2% chênh lệch). Với mức chi này, khả năng nâng cao chất lượng đào tạo ở các trường đại học dân lập - tư thục là hết sức khó khăn.

Từ con số nhẩm tính trên, chúng ta có thể thấy ngoài việc chỉ chăm chăm làm kinh tế (bằng thu học phí, các loại phí) các trường đại học ngoài công lập không mấy mặn mà trong tích lũy và tái đầu tư cho cơ sở vật chất.

Quy chế trường đại học dân lập ban hành kèm theo Quyết định số 86/2000/TTg ngày 18-7-2000 của Thủ tướng Chính phủ có nêu rõ, một trong những điều kiện và thủ tục thành lập trường đại học dân lập là bản cam kết trong vòng 10 năm trường đó phải xây dựng được trường sở tương ứng với quy mô, ngành nghề đào tạo dự kiến của trường.

Tuy nhiên, trong thực tế hiện nay tại TP. Hồ Chí Minh, các trường Đại học Văn Lang, Đại học dân lập Kỹ thuật & Công nghệ, Đại học Tôn Đức Thắng và Đại học Mở thực hiện được tiêu chí trên. Các trường còn lại như Đại học Văn Hiến, Đại học Hùng Vương, Đại học Hồng Bàng… (thành lập hơn 10 năm) cơ sở vẫn là thuê mướn, sinh viên nhiều khoa phải chen nhau học gộp.

Điều này chỉ có thể lý giải, các trường đã vì lợi nhuận mà phớt lờ quy định trên.

Trong một hội thảo về các vấn đề trường đại học ngoài công lập mới đây, Chủ tịch Hiệp hội các trường đại học ngoài công lập, Giáo sư Trần Hồng Quân đã thẳng thắn thừa nhận: Hiện nay có nhiều trường đại học ngoài công lập chất lượng yếu, vi phạm quy chế dẫn đến làm lu mờ thương hiệu. Với sự phát triển của hệ thống giáo dục đại học đa dạng như hiện nay, thí sinh tất yếu có nhiều sự lựa chọn hơn. Nếu các trường đại học ngoài công lập quá phụ thuộc vào áp lực học phí và bỏ ngỏ chất lượng đào tạo, sẽ dẫn đến không thu hút nổi thí sinh, khó cạnh tranh với các trường đại học công lập.

Chính vì thế ông cho rằng: Trước khi đòi hỏi sự "đối xử” công bằng từ Nhà nước, thì các trường đại học ngoài công lập cần có cuộc cách mạng về chất lượng đào tạo và bình ổn học phí. Đó cũng là giải pháp để rút ngắn khoảng cách giữa các đại học công lập và ngoài công lập.

Theo Nhân Dân