5 năm EVFTA: Việt Nam trở thành đối tác thương mại hàng đầu của EU tại ASEAN

Từ cam kết đến 300 tỷ USD

Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) vừa công bố những kết quả tích cực mà Hiệp định Thương mại Tự do giữa EU và Việt Nam (EVFTA) mang lại sau 5 năm có hiệu lực (1/8/2020-1/8/2025).

Theo EuroCham, kể từ khi được triển khai, EVFTA đã tạo ra một lực đẩy tăng trưởng chưa từng có. Số liệu sơ bộ cho thấy, từ tháng 8/2020 đến tháng 5/2025, kim ngạch thương mại hai chiều đã đạt 298 tỷ USD. Con số này chiếm gần 40% tổng kim ngạch thương mại tích lũy giữa hai bên trong suốt hơn 30 năm (kể từ 1995).

Qua đó cho thấy vai trò xúc tác mạnh mẽ của hiệp định, giúp Việt Nam vươn lên thành đối tác thương mại hàng hóa lớn nhất của EU trong khối ASEAN và là đối tác lớn thứ 16 trên toàn cầu.

Các mặt hàng thế mạnh của Việt Nam như điện tử, dệt may, nội thất, nông sản ngày càng thâm nhập sâu hơn vào thị trường 450 triệu dân của EU. Ở chiều ngược lại, EU trở thành thị trường xuất khẩu lớn thứ ba và là nguồn nhập khẩu lớn thứ tư của Việt Nam, cung cấp máy móc công nghệ cao, dược phẩm và công nghệ xanh.

Ông Bruno Jaspaert - Chủ tịch EuroCham, khẳng định, trong bối cảnh bất ổn địa chính trị gia tăng, EVFTA nổi bật như một biểu tượng của niềm tin và tinh thần hợp tác. Những điều khoản minh bạch và cam kết chung giữa Việt Nam và EU cho thấy sự hài hòa về tiêu chuẩn cùng thị trường mở chính là con đường dẫn đến tăng trưởng bền vững và thịnh vượng lâu dài.

Lợi ích lan tỏa đến từng doanh nghiệp

Không chỉ là những con số vĩ mô, hiệu quả của EVFTA đang thấm sâu vào hoạt động của cộng đồng doanh nghiệp. Chỉ số Niềm tin kinh doanh (BCI) mới nhất của EuroCham cho thấy, 66% doanh nghiệp đang tích cực giao thương giữa EU và Việt Nam. Đáng chú ý, một nửa trong số đó đã ghi nhận lợi ích từ trung bình đến đáng kể.

Đặc biệt, các doanh nghiệp vừa và nhỏ cũng đang khai thác tốt các ưu đãi. Tỷ lệ doanh nghiệp xem cắt giảm thuế quan là lợi thế then chốt đã tăng vọt từ 29% trong quý II/2024 lên 61% quý II/2025. Thậm chí, một số doanh nghiệp đã ghi nhận lợi nhuận ròng tăng trung bình 8,7% nhờ hiệp định, với những trường hợp cá biệt báo cáo mức tăng lên đến 25%.

Tuy nhiên, hành trình tận dụng tối đa EVFTA vẫn còn nhiều rào cản. Theo EuroCham, thách thức lớn nhất hiện nay là các quy định phức tạp liên quan đến quy tắc xuất xứ (C/O). Do nhiều ngành hàng của Việt Nam còn phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu, việc chứng minh xuất xứ hợp lệ để hưởng ưu đãi thuế quan vẫn là một bài toán khó.

Bên cạnh đó, 37% doanh nghiệp được khảo sát cho biết thường xuyên gặp phải chênh lệch trong định giá hải quan, làm tăng chi phí và giảm sức cạnh tranh. Các quy định chưa rõ ràng và thực thi thiếu đồng bộ cũng là những trở ngại cần được tháo gỡ.

Ông Jean-Jacques Bouflet - Phó Chủ tịch EuroCham, một trong những nhà đàm phán chủ chốt của EVFTA đánh giá, việc triển khai là cả một hành trình, đòi hỏi sự điều chỉnh liên tục, các cuộc đối thoại xây dựng, và một tư duy thực sự lấy doanh nghiệp làm trung tâm".

Chính phủ Việt Nam đã thể hiện quyết tâm cải cách mạnh mẽ. Việc khởi xướng cải cách cơ cấu, tinh gọn bộ máy hành chính, triển khai định danh doanh nghiệp qua VNeID và công bố chỉ số FTA toàn quốc đầu tiên là những bước tiến nổi bật.

EuroCham đánh giá cao những nỗ lực này và cam kết tiếp tục đóng vai trò cầu nối, đồng hành cùng Việt Nam. Thông qua các buổi đối thoại chính sách cấp cao, EuroCham mang tiếng nói của doanh nghiệp đến các cơ quan chức năng của cả Việt Nam và EU để cùng tìm giải pháp.

“Các chỉ số kinh tế hiện tại đều cho thấy ‘kỷ nguyên vươn mình’ của Việt Nam đã thực sự bắt đầu. Giờ là lúc để tăng tốc triển khai những cải cách đã cam kết và biến đối thoại thành hành động cụ thể. EuroCham và cộng đồng doanh nghiệp châu Âu cam kết sát cánh cùng Việt Nam. Chúng tôi xem Việt Nam là ngôi nhà thứ hai của mình và sẽ đồng hành trong quá trình hiện thực hóa các mục tiêu tăng trưởng dài hạn", Chủ tịch Jaspaert nhấn mạnh.

Trong tương lai, việc Hiệp định Bảo hộ Đầu tư EU-Việt Nam (EVIPA) sớm được phê chuẩn sẽ là bước đi chiến lược tiếp theo, hứa hẹn mở ra một làn sóng đầu tư chất lượng cao từ châu Âu, làm sâu sắc hơn nữa mối quan hệ đối tác toàn diện giữa hai bên.