Lối đi nào cho doanh nghiệp trước những điều chỉnh chính sách lớn của EU?

Những điều chỉnh chính sách quan trọng của EU

Năm 2024 là năm đặc biệt thành công về thương mại của Việt Nam với EU. Với điều hành chính sách linh hoạt và quyết liệt của Chính phủ và Bộ Công Thương, mặc dù thương mại của EU với các nước trên thé giới giảm 3,5% nhưng thương mại với Việt Nam tăng 14,8%. Thị phần của Việt Nam trên tổng nhập khẩu của EU đã tăng vững chắc từ khoảng 1,2% năm 2019 – năm EVFTA có hiệu lực lên 2,3% vào năm 2024.

Năm 2025, với việc EVFTA bước vào năm thứ 5, hơn 92% hàng hóa Việt Nam vào EU sẽ được hưởng thuế ưu đãi thuế bằng 0%.

"Đây là lợi thế rất lớn cho Việt Nam và rất nhiều nước cạnh tranh của Việt Nam rất mong muốn có Hiệp định như Việt Nam. Nói vậy để thấy EVFTA tạo ra cơ hội rất lớn cho Việt Nam", ông Trần Ngọc Quân - Tham tán Thương mại Việt Nam tại Bỉ và EU nhận định.

Về triển vọng thương mại năm 2025, kinh tế EU được dự báo đang hồi phục, lạm phát giảm, tạo điều kiện tốt hơn cho thương mại. Tuy nhiên, một số vấn đề đang ảnh hưởng kinh tế EU là chính sách thương mại mới của Mỹ, khả năng chiến tranh thương mại với Trung Quốc, và kết quả xung đột Nga – Ukraine khi EU đã quyết định áp dụng gói trừng phát thứ 17 đối với Nga.

Về chính sách mới của EU, ông Quân cho biết, EU đã bắt đầu nhiệm kỳ mới giai đoạn 2024- 2029 với nhiều điều chỉnh sách quan trọng.

Theo đó, chương trình thỏa thuận xanh châu Âu với rất nhiều yêu cầu cao về môi trường và phát triển bền vững đã dần chuyển sang những chương trình được đánh giá là thay đổi về quan niệm điều hành. Trước đây, EU dùng chính sách để cưỡng ép thay đổi hành vi một cách quyết liệt, nhưng hiện tại EU đưa ra vấn đề dùng doanh nghiệp làm trung tâm, các chính sách thích ứng với năng lực của doanh nghiệp trong con đường phát triển xanh, bền vững.

Chính sách chung của EU sẽ là tăng cường khả năng cạnh tranh, tăng cường an ninh và tăng cường khả năng phục hồi kinh tế. Dự kiến, EU sẽ thực hiện chương trình tổng thể là tập trung đơn giản hóa thủ tục hành chính, thủ tục thuế; tập trung phát triển xanh theo năng lực của doanh nghiệp gồm giãn tiến độ áp dụng quy định chống phá rừng (EUDR), rà soát lại cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM), dự kiến đưa số lượng doanh nghiệp bị ảnh hưởng xuống còn 20% theo số liệu hiện nay. Ngoài ra, bỏ chương trình giảm sử dụng thuốc trừ sâu mà thay bằng công nghệ sinh học, áp dụng thuốc theo quy trình, đối thoại với doanh nghiệp trong thiết kế sinh thái để đưa ra các quy định phù hợp.

Để thực thi an ninh kinh tế và khả năng phục hồi, EU theo đuổi chính sách tăng cường đàm phán FTA, thúc đẩy xuất khẩu, thu hút đầu tư và quản lý chặt hàng nhập khẩu vào EU với chính sách kiểm soát an toàn chất lượng.

Trong thời gian qua, thương mại điện tử rất phát triển tại EU, đặc biệt Trung Quốc đã rất thành công trong bán lẻ xuyên biên giới đến EU. Theo thống kế của EU, Trung Quốc đã xuất khẩu 4 tỷ kiện hàng bán lẻ đến châu Âu trong năm 2024. Dự kiến, EU sẽ cải cách lại hải quan với khả năng bỏ ngưỡng xuất khẩu tối thiểu 150e không phải nộp thuế hải quan.

Khuyến nghị với doanh nghiệp

Tham tán Thương mại Việt Nam tại Bỉ và EU cho biết, trong bối cảnh thương mại thế giới đang bớt tính tự do hóa, việc xuất khẩu ồ ạt thiếu kiểm soát chất lượng, gian lận thương mại để chuyển tải hàng hóa của các nước láng giềng đang bị hạn chế qua đường Việt Nam vào EU sẽ kích động các biện pháp bảo hộ của EU, làm ảnh hưởng đến xuất khẩu toàn ngành và vô hiệu hóa lợi thế từ EVFTA.

Do vậy, theo ông Quân, các hiệp hội cần yêu cầu các doanh nghiệp nâng cao tinh thần trách nhiệm trong hoạt động kinh doanh, hướng dẫn doanh nghiệp sản xuất và xuất khẩu theo quy định, tăng cường quản lý chất lượng và an toàn thực phẩm.

Các chính sách mới về môi trường có thể giảm áp lực cho doanh nghiệp Việt Nam. Tuy nhiên, đây là thời gian quá độ vì EU điều chỉnh chính sách mới để giảm áp lực đổi mới cho doanh nghiệp EU, tăng cường khả năng cạnh tranh nhất là với các doanh nghiệp Mỹ khi Tổng thống Mỹ rút lui khỏi một số nỗ lực quốc tế về môi trường. Khi hết nhiệm kỳ này, không loại trừ EU sẽ quay lại các biện pháp quyết liệt về môi trường và bền vững. Vì vậy, doanh nghiệp Việt cần có kế hoạch sản xuất và nghiên cứu thích hợp.

Với vai trò chăm sóc khách hàng ngày càng lớn, bên cạnh việc kinh doanh theo phương thức truyền thống hiện tại để nhà nhập khẩu tìm đến và Việt Nam xuất khẩu FOB, doanh nghiệp được khuyến nghị xem xét đẩy mạnh hiện diện thương mại tại EU và đưa hàng vào các kho ngoại quan EU, trực tiếp tiếp xúc với người mua các chuỗi và tiếp xúc thương xuyên với nhà nhập khẩu để nắm bắt nhu cầu và thị hiếu của thị trường.

Ngoài ra, theo Tham tán Thương mại Việt Nam tại Bỉ và EU, EVFTA là hiệp định đưa lại ưu thế rõ rệt cho hàng Việt Nam. Do vậy, doanh nghiệp Việt Nam cần đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến thương mại, tìm kiếm bạn hàng để tận dụng lợi thế này, chiếm lĩnh thị trường trước khi rất nhiều FTA sẽ được EU kết thúc đàm phán dự kiến trong năm nay và năm sau.