Thuế quan Mỹ định hình lại thị trường cá ngừ, Việt Nam đối mặt thách thức

Ngày 1/8, Tổng thống Mỹ Donald Trump ký sắc lệnh hành pháp áp đặt mức thuế quan đối ứng từ 10% đến 41% đối với hàng nhập khẩu từ hàng chục đối tác thương mại. Đáng chú ý, các nguồn cung cá ngừ lớn sang Mỹ như Việt Nam, Thái Lan, Indonesia, và Ecuador đều nằm trong danh sách bị điều chỉnh thuế, với các mức thuế lần lượt là 20%, 19%, 19% và 15%.

Bà Nguyễn Hà - chuyên gia thị trường cá ngừ thuộc Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thuỷ sản Việt Nam (VASEP) cho rằng, sắc lệnh thuế quan mới của Mỹ gây sức ép lên cá ngừ Việt Nam. Động thái này có thể sẽ tạo bước ngoặt trong chuỗi cung ứng cá ngừ chế biến vào thị trường Mỹ – vốn là thị trường tiêu thụ lớn nhất thế giới với sản lượng nhập khẩu trung bình hơn 300.000 tấn mỗi năm.

Theo số liệu thống kê của Bộ Nông nghiệp Mỹ, Thái Lan, Việt Nam, Indonesia, Mexico và Ecuador lần lượt là 5 nguồn cung cá ngừ lớn nhất cho thị trường Mỹ. Trong đó, Thái Lan là nước đang chiếm tỷ trọng cao nhất trong tổng nhập khẩu cá ngừ của Mỹ, với 28%, tiếp theo là Việt Nam 18%, Indonesia 13%, Mexico 8% và Ecuador 6%.

Thống kê của VASEP cho thấy năm 2024, nhập khẩu cá ngừ của Mỹ đã tăng trở lại sau khi sụt giảm nhập khẩu trong năm 2023. Trong số các nguồn cung, Việt Nam là nước có mức tăng trưởng cao nhất.

Nhập khẩu cá ngừ của Mỹ trong 5 tháng đầu năm 2025 từ các nguồn cung chính trên, trừ Mexico đều tăng. Sự gia tăng này chủ yếu là do các nhà nhập khẩu Mỹ lo ngại các mức thuế đối ứng mới cho từng quốc gia có hiệu lực vào ngày 9/7, sau đó được lùi tới 1/8, tăng cao hơn nên đã mua tích trữ

Đáng chú ý trong giai đoạn này, nhập khẩu cá ngừ từ Ecuador tăng mạnh nhất, 64% về khối lượng. Trong khi, nhập khẩu từ Thái Lan tăng 22%, Việt Nam tăng 25% và Indonesia là 11%.

Với mức thuế thấp nhất (15%) vừa được công bố, Ecuador đang nổi lên là quốc gia được hưởng lợi nhiều nhất từ sắc lệnh mới. Lợi thế về vị trí địa lý gần Mỹ, chi phí logistics thấp và năng lực chế biến chuẩn quốc tế giúp Ecuador trở thành lựa chọn hấp dẫn hơn đối với các nhà nhập khẩu Mỹ.

"Trong khi đó, Việt Nam, dù có tốc độ tăng trưởng tốt trong những năm gần đây, lại đang đối mặt với thách thức lớn khi chịu mức thuế cao nhất trong nhóm các nước cung ứng lớn. Cụ thể, xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam sang thị trường Mỹ trong quý II/2025 chỉ ở mức tương đương so với cùng kỳ năm 2024. Tính riêng trong tháng 6, xuất khẩu sang thị trường này đã giảm sâu 41%", bà Hà nêu.

Các nhà phân phối và bán lẻ tại Mỹ, đặc biệt là nhóm chuỗi siêu thị và thực phẩm chế biến, có xu hướng ưu tiên các nguồn cung ổn định, ít rủi ro thuế quan. Điều này có thể dẫn đến sự dịch chuyển đơn hàng khỏi Việt Nam, Indonesia và Thái Lan trong ngắn hạn.

Theo các chuyên gia thương mại, mức chênh lệch thuế 4–5% giữa Ecuador và các đối thủ là rất đáng kể trong ngành thực phẩm, nơi biên lợi nhuận thường mỏng và giá cả nhạy cảm.

Dự báo, với mức thuế mới được công bố, sức cạnh tranh của cá ngừ Việt tại Mỹ đang bị bào mòn. Các doanh nghiệp Việt Nam sẽ đối mặt với nguy cơ bị mất thị phần. Trong khi đó, Ecuador có thể mở rộng thêm thị phần cá ngừ nếu nước này duy trì mức giá cạnh tranh và năng lực sản xuất ổn định.