Doanh nghiệp nhỏ vẫn khó 'chạy cao tốc EVFTA'

Tại Hội thảo khu vực doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) với Hiệp định EVFTA, TS. Carsten Schittek, Tham tán Công sứ, Trưởng ban Kinh tế và Thương mại của Phái đoàn Liên minh châu Âu (EU) tại Việt Nam chia sẻ, châu Âu có nhiều "nhà vô địch" về sản xuất, xuất khẩu là những DNNVV.

Để DNNVV không nằm ngoài cuộc chơi

TS. Carsten Schittek dẫn ví dụ như có những DNNVV của EU hoạt động trong lĩnh vực thiết bị y tế đã xuất khẩu sản phẩm ra toàn thế giới từ Mỹ, Nhật Bản... cho tới Việt Nam. DNNVV là "xương sống" của nền kinh tế. Họ cực kỳ sáng tạo và cũng chính họ là tương lai của châu Âu.

DNNVV cần có chiến lược tận dụng cơ hội từ Hiệp định EVFTA.

Theo ông Nicolas Audier, Chủ tịch Hiệp hội DN châu Âu tại Việt Nam (EuroCham), khảo sát cho thấy, 70% DNNVV của EU được hưởng lợi ngay lập tức khi Hiệp định EVFTA có hiệu lực. Đây là một tín hiệu rất tốt.

Về phía Việt Nam, thống kê chỉ ra, các DNNVV đóng góp đáng kể vào xuất khẩu. Bà Nguyễn Minh Thảo, Trưởng Ban Nghiên cứu môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh (CIEM) cho biết, DNNVV Việt Nam hiện nay chiếm gần 98% số lượng DN và đóng góp 40% GDP cả nước. Với sự đóng góp không nhỏ, DNNVV hiện càng có nhiều cơ hội phát triển hơn khi có sự tham gia của các hiệp định thương mại tự do (FTA) hay cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 và sự xuất hiện của các mô hình kinh doanh mới. Tuy nhiên, hầu hết các DN có quy mônhỏ và siêu nhỏ, dẫn đến hiệu quả kinh doanh và năng suất lao động thấp.

Đến nay, chưa có số liệu thống kê chính thức có bao nhiêu phần trăm DNNVV tận dụng tốt EVFTA. Song, bà Bùi Thu Thuỷ, Phó Cục trưởng Cục Phát triển DN (Bộ KH&ĐT) nhìn nhận, Hiệp định EVFTA dù có nhiều cơ hội để DN Việt Nam được hưởng, nhưng nếu không thể xuất khẩu vào chuỗi giá trị toàn cầu thì DNNVV của Việt Nam chưa thực sự vào được "đường cao tốc" EVFTA.

Theo đó, bà Thủy cho rằng, cần phải đẩy mạnh cải cách thể chế, gỡ bỏ rào cản về chính sách để hỗ trợ nhiều hơn cho cộng đồng DNNVV, từ đó đáp ứng các điều kiện từ phía thị trường EU.

Ông Nguyễn Văn Thân, Chủ tịch Hiệp hội DNNVV Việt Nam đánh giá, cơ hội rất lớn, luôn sẵn sàng cho DN, nhưng DN Việt Nam phải có "tâm thế" đổi mới, sáng tạo, hợp tác và thành công. Việt Nam đã thực hiện 14 FTA nhưng tận dụng cơ hội còn hạn chế, nguyên nhân là do hàng rào phi thuế quan, thủ tục hành chính tương đối phức tạp.

Theo đó, Chủ tịch Hiệp hội DNNVV kiến nghị Bộ Công Thương, Bộ Tài chính, Bộ NN&PTNT cần đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, triển khai cơ chế Một cửa quốc gia, nhằm tạo thông thoáng cho DN. Đồng thời, Bộ Công Thương cần xử lý hành vi lẩn tránh thuế, điều tra áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại, ngăn chặn hàng hóa không rõ xuất xứ.

'Xương sống' có khỏe thì 'thân thể' mới khỏe

Qua quá trình tiếp xúc với cộng đồng DN, bà Nguyễn Minh Thảo cho biết, nhiều DN than rằng họ đang thiếu các thông tin về chính sách, thị trường, nguồn lao động. Các địa phương có tổ chức khoá đào tạo cung cấp dịch vụ hỗ trợ cho DN, nhưng nhiều khi lại không đúng nhu cầu mà họ cần.

Không chỉ DN Việt Nam, mà việc đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính cũng sẽ giúp Việt Nam tận dụng tốt cơ hội đón vốn từ châu Âu. Ông Carsten Schittek chia sẻ, mối quan tâm của DN EU là làm sao có được môi trường kinh doanh thông thoáng, bởi giải quyết các thủ tục hành chính không chỉ nằm ở khâu cửa khẩu - chỉ là một phần trong quan hệ thương mại. Cơ quan quản lý nhà nước có thể cho phép DN tự công bố tiêu chuẩn, chất lượng sản phẩm của mình. Điều này cũng giúp cơ quan quản lý giảm gánh nặng và làm tốt hơn vai trò của mình.

"Làm sao để nhà đầu tư nước ngoài nhìn vào Việt Nam thấy rằng các bạn có môi trường kinh doanh thuận lợi. Nhà đầu tư không chỉ muốn đem tiền đầu tư vào, mà còn rủ thêm bạn bè quốc tế tới đầu tư tại Việt Nam. Điều này giúp cho Việt Nam phát triển bền vững trong tương lai", ông Carsten Schittek nói.

Còn ông Nicolas Audier cho biết, các DNNVV của EU cũng phàn nàn về thủ tục hành chính, nhiều khi DN dành cả tuần để nộp chứng nhận, chứng chỉ. Đồng thời, hạ tầng cũng cần cải thiệnnhằm đáp ứng tốt hơn nhu cầu xuất nhập khẩu của Việt Nam.

Nhấn mạnh đôi khi nhà "vô địch" chính là DNNVV chứ không phải DN lớn, ông Giorgio Aliberti, Đại sứ Phái đoàn EU tại Việt Nam cho rằng, Chính phủ hãy hỗ trợ tốt nhất cho DNNVV - được xem là "xương sống" nền kinh tế. Chỉ khi nào "xương sống" khỏe thì "thân thể "mới khỏe. Vì vậy, Chính phủ phải có cơ chế và công cụ giúp các DNNVV trở nên mạnh mẽ hơn nữa.

Theo ông Trần Duy Đông, Thứ trưởng Bộ KH&ĐT, Hiệp định EVFTA đem tới cơ hội nhưng cũng đi kèm thách thức, DN cần huy động mọi nguồn lực để nắm bắt cơ hội. DN EU cần liên kết với DN Việt Nam, DN Việt Nam cần thực hiện tốt cam kết để trở thành đối tác tin cậy của DN EU. Và, nhiệm vụ của Chính phủ là hoàn thiện môi trường kinh doanh bình đẳng, tạo thuận lợi cho DN.