Tìm ra tổ tiên thật sự của mọi động vật trên hành tinh

Suốt gần một thế kỷ, người ta cho rằng tổ tiên cuối cùng của chúng ta là một miếng bọt biển. Tuy nhiên, năm 2008, một nghiên cứu lại kết luận sứa lược - comb jellies hay ctenophores - mới là hình thức động vật đầu tiên trên Trái Đất. Điều này đã gây ra một cuộc tranh cãi và phản đối giữa những người theo cái mới và những người ủng hộ lý thuyết về bọt biển.

Các nhà khoa học ở Mỹ mô tả cách họ đã thiết kế một loại phân tích di truyền mới đã giải quyết được tranh cãi này một lần và mãi mãi. Bài báo trên tạp chí Nature Ecology & Evolution đã lật đổ một khía cạnh của lý thuyết tiến hóa khi khẳng định lại rằng sứa mới chính là tổ tiên của mọi động vật trên hành tinh xanh.

Tổ tiên động vật trên Trái Đất đã được các nhà phân tích gene khẳng định là sứa - Ảnh: Wikipedia Commons

Nhóm nghiên cứu từ trường đại học Vanderbilt và Wisconsin-Madison, cho biết các nhà khoa học trước đây cố gắng nghiên cứu mối quan hệ giữa các loài động vật khác nhau đã thu thập được một lượng lớn dữ liệu di truyền sau đó xây dựng cây gia đình hợp lý. Giáo sư Antonis Rokas của trường Vanderbilt nói: “Điều này cho kết quả khá tốt trong 95% các trường hợp, nhưng sẽ có sự khác biệt ở 5% còn lại”.

Chính vì thế, thay vì dùng cách truyền thống, các nhà nghiên cứu này tập trung vào việc so sánh các gene vốn được chia sẻ bởi tất cả các sinh vật. Giáo sư Rokas cho biết: “Bí quyết là kiểm tra trình tự gene từ các sinh vật khác nhau để tìm ra sinh vật là họ hàng gần nhất của chúng. Khi bạn nhìn vào một gene đặc biệt của một sinh vật, hãy gọi đó là A, chúng ta sẽ hỏi liệu nó có quan hệ gần gũi nhất với sinh vật B hay không? Hoặc có giống với sinh vật C? Và mức độ là bao nhiêu?”.

Có nghĩa là họ sẽ phải kiểm tra hàng trăm hoặc hàng ngàn gene. Nhưng kết quả phân tích này đã phát hiện ra thứ gọi là "tín hiệu phát sinh loài" (spylogenetic signal) cho thấy sứa lược có nhiều gene cho thấy nó là động vật nguyên thủy hơn bọt biển.

"Phát sinh loài" tương tự cũng đã được sử dụng để tìm hiểu xem cá sấu có liên quan chặt chẽ với chim hay rùa hơn. Theo đó, khoảng 74% số gene chia sẻ cho thấy rằng rùa là giống loài chị em, trong khi đó các loài chim thì như những người anh em họ hàng thân thiết hơn với cá sấu.

Nhưng một số cuộc tranh luận chẳng hạn như nguồn gốc của loài chim hiện đại và thực vật có hoa vẫn chưa được giải quyết. Điều này là bởi vì chỉ một gene duy nhất đã đủ để kết quả phân tích cho ra loài này thay vì oài kia, cho thấy tiến hóa có thể đã xảy ra quá nhanh để có thể để lại dấu vết trong gene.

Tuy nhiên Giáo sư Rokas nói: “Chúng tôi tin rằng cách tiếp cận của chúng tôi có thể giúp giải quyết nhiều tranh cãi kéo dài và nâng cao khả năng tái tạo lại hình thái sinh học ở một cấp độ mới”.