2 chất gây ung thư 'ẩn mình' trong một số loại rau xanh, thực phẩm quen thuộc

Chất ptaquiloside - một hợp chất gây ung thư có trong xương xỉ diều hâu

Bệnh ung thư đang có xu hướng gia tăng nhanh trên thế giới và ở nước ta trở thành một vấn đề lớn trong y tế cộng đồng. Có nhiều lý do giải thích về sự gia tăng của bệnh ung thư như vấn đề ô nhiễm môi trường, ô nhiễm thực phẩm... Vấn đề dinh dưỡng cũng là một yếu tố quan trọng liên quan chặt chẽ đến sự phát sinh và phát triển của căn bệnh ung thư. Một trong số đó cũng phải kể tới các loại rau xanh tiềm ẩn sẵn trong mình chất gây bệnh quái ác này.

Thực tế, trong cuộc sống ngày nay, con người có xu hướng tìm về với những gì hoang sơ, dân dã nhất. Một trong số đó chính là rau rừng. Tuy nhiên, không phải loại rau rừng nào cũng an toàn để ăn, có loại có thể gây ngộ độc nặng hoặc thậm chí gây bệnh ung thư cho người sử dụng.

Trong đó, dương xỉ là một trong những loại thực vật gây tranh cãi nhiều nhất. Nhiều người đánh giá rằng ngọn dương xỉ chứa nhiều chất dinh dưỡng, đem lại các tác dụng như bổ mắt, chữa đau nửa đầu, giảm cân... Thế nhưng, có nghiên cứu lại cho thấy ăn dương xỉ diều hâu - Pteridium aquilinum có thể gây nên ngộ độc hoặc bệnh ung thư.

Cụ thể, theo Viện Bệnh học Phân tử và Miễn dịch học của Đại học Porto (Bồ Đào Nha) dương xỉ diều hâu là loài thực vật bậc cao duy nhất được biết là có thể gây ra bệnh ung thư.

Độc tố gây ung thư của dương xỉ diều hâu là ptaquiloside - một hợp chất gây ung thư có liên quan đến ung thư dạ dày, vòm họng, đường tiết niệu cho cả người và động vật ăn cỏ. Con người có thể bị phơi nhiễm trực tiếp khi ăn dương xỉ. Hoặc ăn thịt, uống sữa của các động vật ăn dương xỉ, từ đó tăng nguy cơ mắc các bệnh ung thư. Thực tế ngoài dương xỉ diều hâu, sự hiện diện của ptaquiloside còn được phát hiện ở nhiều loại dương xỉ khác nhưng ở dương xỉ diều hâu là nhiều nhất.

Vào năm 2007, Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) thuộc WHO đã phân loại ptaquilosid là chất gây ung thư nhóm 2B. Theo IARC, nhóm 2B bao gồm những chất (hoặc hỗn hợp) có thể gây ung thư cho người.

Ptaquiloside có hòa tan trong nước và có thể bị phá hủy bằng cách đun sôi và tiếp xúc với muối. Các chuyên gia Trung Quốc khuyến cáo nếu dùng rau dương xỉ có thể nấu chín dương xỉ trong thời gian 15 phút.Tuy nhiên, tốt nhất vẫn là tránh sử dụng. Ngoài ra, mỗi người còn cần tránh dùng nấm lạ, rau rừng lạ, không không dùng các sản phẩm sữa chưa tiệt trùng để phòng ngừa nguy cơ lây nhiễm ptaquiloside.

Chất Nitrosamin có trong thực phẩm ướp muối

Ngoài chất trên, trong một số thực phẩm khác còn chứa một số chất gây ung thư như Nitrosamin. Nitrosamin và các hợp chất N-nitroso khác là những chất gây ung thư thực nghiệm trên động vật. Những chất này thường có mặt trong thực phẩm với một lượng nhỏ.

Các chất nitrit và nitrat thường có tự nhiên trong các chất bảo quản thịt, cá và các thực phẩm được chế biến, trong dưa cà khú hỏng. Tiêu thụ nhiều thức ăn có chứa nitrit và nitrat có thể gây ra ung thư thực quản, dạ dày. Những nghiên cứu đã chỉ ra rằng các loại thực phẩm ướp muối, hay ngâm muối như cá muối, có hàm lượng nitrosamin cao.

Các nước thuộc khu vực Đông Nam Á thường tiêu thụ loại thực phẩm này có liên quan đến sinh bệnh ung thư vòm mũi họng. Các nhà khoa học Nhật Bản chỉ ra việc tiêu thụ nước mắm, chứa một hàm lượng nitrosamin cao, liên quan đến ung thư dạ dày.

Những nhà khoa học nước ta đang nghiên cứu loại thực phẩm dưa muối, cá muối, đặc biệt là dưa muối bị khú có hàm lượng nitrosamine cao, có thể có liên quan đến ung thư ngày càng tăng ở nước ta.