Người xưa dặn ở đời có 4 cái 'ngu', vậy cái nào là ngu nhất?

1. Làm mai

Trong xã hội xưa, “làm mai” không phải là một nghề nghiệp chuyên nghiệp mà xuất phát từ thiện chí, mong muốn se duyên cho đôi lứa. Người làm mai thường là người quen biết, có uy tín trong cộng đồng, đứng ra làm cầu nối giữa hai gia đình. Họ không nhận thù lao đáng kể, đôi khi chỉ là chút quà bánh, tiền trà nước.

Tổ tiên khuyên dạy ở đời có 4 cái ngu, tránh đừng mắc phải (Ảnh minh hoạ)

Tuy nhiên, việc làm mai tiềm ẩn nhiều rủi ro. Hôn nhân là chuyện trọng đại cả đời, liên quan đến hạnh phúc của hai gia đình. Người làm mai dù có thiện chí đến đâu cũng khó lòng nắm bắt hết mọi ngóc ngách trong cuộc sống của hai bên. Nếu đôi vợ chồng trẻ sống hạnh phúc, người làm mai được tiếng thơm. Ngược lại, nếu hôn nhân đổ vỡ, người làm mai dễ trở thành đối tượng bị chỉ trích, oán trách từ cả hai phía gia đình. Họ bị cho là thiếu trách nhiệm, cung cấp thông tin không đầy đủ, thậm chí bị quy kết là nguyên nhân gây ra bất hạnh. Chính vì lẽ đó, ông bà ta coi “làm mai” là một trong những cái ngu, khuyên con cháu nên thận trọng khi đứng ra se duyên cho người khác.

Ngày nay, quan niệm về hôn nhân đã thay đổi, nam nữ tự do tìm hiểu và quyết định hạnh phúc của mình. Vai trò của người làm mai cũng ít nhiều thay đổi, chủ yếu là giới thiệu, tạo điều kiện cho hai bên gặp gỡ. Tuy nhiên, bài học về sự thận trọng, tránh can thiệp quá sâu vào chuyện tình cảm của người khác vẫn còn nguyên giá trị.

2. Gác cu

“Gác cu” là một thú chơi dân gian, đòi hỏi sự kiên nhẫn, tỉ mỉ. Người chơi phải bỏ công sức, thời gian, tiền bạc để chọn lựa, nuôi dưỡng và huấn luyện chim mồi. Tuy nhiên, kết quả của việc “gác cu” lại rất bấp bênh. Có khi cả ngày chờ đợi mà không bẫy được con chim nào, thậm chí chim mồi cũng có thể bay mất. Công sức bỏ ra không được đền đáp, người chơi bị cho là “ngu” vì đã phí thời gian vào một trò chơi vô bổ, không mang lại lợi ích thiết thực. Câu ca dao này không nhằm phủ nhận thú vui tao nhã của việc nuôi chim, mà muốn nhắc nhở con cháu nên biết cân bằng giữa thú vui và công việc, tránh sa đà vào những trò chơi tiêu tốn quá nhiều thời gian, công sức.

3. Nhận nợ (hay lãnh nợ)

(Ảnh minh hoạ)

“Nhận nợ” ở đây được hiểu là đứng ra bảo lãnh, cam kết trả nợ thay cho người khác. Nếu người vay trả nợ đúng hạn, mọi chuyện êm xuôi. Nhưng trong thực tế, việc vay mượn thường đi kèm với rủi ro. Người vay có thể gặp khó khăn tài chính, mất khả năng chi trả. Khi đó, người bảo lãnh sẽ phải gánh chịu hậu quả, vừa mất tiền bạc, vừa mang tiếng xấu. Họ bị người cho vay đòi nợ, bị người vay oán trách, rơi vào tình cảnh tiến thoái lưỡng nan. Vì vậy, ông bà ta đã dạy “chớ tham của người, đừng tham của rẻ”, khuyên con cháu nên tránh xa việc bảo lãnh nợ, tránh rước họa vào thân.

4. Cầm chầu

“Cầm chầu” là vai trò của người đánh trống chầu trong các buổi biểu diễn ca trù, hát ả đào. Người cầm chầu không chỉ giữ nhịp mà còn có quyền nhận xét, đánh giá giọng hát của ca nương, tay đàn của nhạc công. Tuy nhiên, việc khen chê trong nghệ thuật là một vấn đề nhạy cảm. Lời khen không đúng chỗ có thể bị coi là nịnh hót, lời chê dù đúng cũng dễ gây mất lòng. Người cầm chầu dễ bị cuốn vào những tranh cãi, thị phi không đáng có. Vì vậy, ông bà ta khuyên con cháu nên tránh “cầm chầu”, tránh những phiền toái, rắc rối không cần thiết.

Tóm lại, bốn cái ngu “làm mai, nhận nợ, gác cu, cầm chầu” là những bài học quý giá được đúc kết từ kinh nghiệm sống của ông cha ta. Mỗi “cái ngu” đều chứa đựng những ý nghĩa sâu xa, nhắc nhở chúng ta sống thận trọng, biết cân nhắc thiệt hơn, tránh những rủi ro, phiền phức không đáng có trong cuộc sống.

* Thông tin trong bài mang tính chất tham khảo.