Những điều chủ nhà cần lưu ý khi thiết kế giếng trời

Giếng trời là một giải pháp kiến trúc phổ biến trong các công trình nhà ở hiện nay, nhằm khai thác ánh sáng và thông thoáng cho những ngôi nhà phố thiếu mặt thoáng. Là bộ phận mang yếu tố kỹ thuật, nhưng giếng trời lại đem lại giá trị thẩm mỹ nhất định và sự mới mẻ, là điểm nhấn cho không gian nội thất của ngôi nhà.

Thực ra, giếng trời đã có từ xưa.Trong những ngôi nhà phố hình ống ở ở những khu phố cổ Hà Nội, Hội An, khu Chợ Lớn Sài Gòn… giếng trời đã được ứng dụng trong thiết kế xây dựng để đảm bảo cho chiếu sáng và thông thoáng tự nhiên. Những ngôi nhà phố này có bề ngang hẹp và có chiều dài (chiều sâu) lớn - tới hàng chục mét và cũng chỉ có 1 đến 2 mặt thoáng khiêm tốn (trước và sau); trong khi đó các không gian các phòng chức năng sử dụng trải dài theo chiều sâu của nhà. Những giếng trời ở đây có thể có mái, có thể không mái như một sân trong (đa phần là không mái), hình thức kiến trúc, vật liệu khác với nhà ở bây giờ, nhưng bản chất của giếng trời vẫn là như vậy: một khoảng thông từ… trên trời xuống, để khai thác ánh sáng và thông thoáng.

Giếng trời là một giải pháp kiến trúc mang tính kỹ thuật nhằm lấy sáng và thông thoáng tự nhiên, giải pháp của môi trường vi khí hậu; nhưng thực tế, giếng trời trở thành một không gian đặc biệt, một điểm nhấn của ngôi nhà. Thông thường, để khai thác tối đa hiệu quả, giếng trời thường được đặt ở khoảng giữa nhà. tại vị trí đó, có thể khai thác giếng trời tới 3 mặt (một mặt thường giáp tường biên), cho các không gian phòng ngủ, phòng vệ sinh, cầu thang, hành lang… hay các phòng chức năng khác. Vị trí trung tâm đó làm cho giếng trời hút tầm nhìn, gây ấn tượng thị giác và dễ được đầu tư, chăm chút để cho giếng trời đẹp, làm cho cả không gian lớn liền kề như phòng sinh hoạt chung, bếp… cũng đẹp hơn. Tất nhiên cũng có những ngôi nhà có hơn một giếng trời và cũng không phải ngôi nhà nào có giếng trời thì cũng nằm ở giữa nhà.

Giếng trời là một bộ phậnkhá quen thuộc trong ngôi nhà phố ngày nay. Giếng trời trở nên cần thiết, không thể thiếu trong điều kiện “đất chật nhà đông”, chen nhau san sát ở đô thị, và điều kiện thông thoáng của mảnh đất xây nhà là rất khó khăn. Khôngcó cái giếng trời nào giống nhau cả. Mỗi nhà một khác, mỗi chủ nhà một ý thích, mỗi kiến trúc sư một ý tưởng... Dù vậy, vẫn có những điểm chung thường gặp cần lưu ý để cho “điểm nhấn” trong ngôi nhà được hữu ích trong công năng và phát huy tối ưu, cũng như khắc phục nhược điểm:

- Giếng trời là một cái ống, vì vậy âm thanh truyền trong giếng trời rất vang và rõ. Người ngồi tầng dưới nói chuyện, người tầng trên có thể nghe; làm mất sự riêng tư hoặc làm phiền lẫn nhau. Vì vậy các diện tường trong giếng trời không nên làm phẳng, trơn tất cả. Cần có một số mảng nhám, sần để tiêu âm; như dùng sơn gai, ốp đá tự nhiên, gạch thẻ, xây gạch trần…

- Nếu giếng trời không có mái che, thì đáy giếng phải tổ chức thoát nước thật tốt, và đáy giếng trời phải đủ rộng cũng như khu vực xung quanh phải có hệ thống che chắn (tường, vách, cửa) để nước mưa rớt xuống sàn đáy giếng trời không bắn vào những không gian sinh hoạt sạch sẽ

- Với giếng trời có mái, cần lưu ý hướng gió chính của khu vực để có giải pháp mái hợp lý, phòng khi mưa, có gió to sẽ tạt mưa qua các khe, ô thoáng của mái xuống nhà.

- Đèn chiếu sáng trang trí, cây cảnh treo (nếu có) trên các bức tường của giếng trời phải trong tầm tay với hoặc có giải pháp an toàn để kiểm soát, tránh bị khó khăn khi cần bảo dưỡng, sửa chữa đèn - điện, chăm sóc cây cảnh.

- Nếu dưới giếng trời không phải là khu vực cố định như hồ cá, vườn cảnh, mà là nơi qua lại, hoặc không gian sinh hoạt; thì không treo những chậu cây, treo đèn, vật trang trí to - nặng phía trên có thể gây nguy hiểm.

- Các hệ thống cửa sổ, hành lang, cầu thang tiếp giáp với giếng trời phải có lan can, hoa sắt đảm bảo các tiêu chuẩn an toàn. (chiều cao, khoảng cách khe hở)

- Ở một số vùng, nắng mùa hè rất gắt, nhất là vào buổi trưa nắng chiếu thẳng xuống giếng trời, có thể gây thừa sáng, chói lóa, ảnh hưởng - hư hại tới sàn gỗ, đồ đạc; thì có thể lắp thêm một hệ thống rèm trần dưới mái giếng trời để chắn nắng và điều tiết ánh sáng./.