Cá heo tự đặt tên và những cái tên này có thể ẩn giấu thông tin bí mật

Giống như con người, cá heo là loài động vật sống theo nhóm xã hội phức tạp. Mỗi con đều có một mạng lưới “bạn bè” thân thiết và những mối quan hệ lỏng lẻo hơn, một mạng lưới xã hội không khác mấy với chúng ta.

Ảnh minh họa.

Vì thế, giao tiếp là sống còn. Và cá heo đã phát triển một hệ thống giao tiếp bằng âm thanh tinh vi: tiếng huýt sáo. Trong đó, “tiếng huýt sáo định danh”, một loại âm thanh duy nhất, đặc trưng cho từng cá thể được dùng như tấm thẻ tên giữa lòng đại dương.

Trong nghiên cứu mới công bố, các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng những tiếng huýt sáo định danh này không chỉ truyền đạt danh tính, mà còn có thể mang theo cả cảm xúc và ngữ cảnh giao tiếp.

Từ năm 2017 đến 2018, nhóm nghiên cứu đã ghi âm hàng trăm tiếng huýt sáo của một nhóm cá heo mũi chai Ấn Độ Dương sống gần đảo Moreton, ngoài khơi Brisbane (Úc). Khi so sánh với dữ liệu được thu từ 15 năm trước, các nhà khoa học nhận thấy: dù các tín hiệu này rất ổn định theo thời gian, chúng vẫn có mức độ biến đổi nhất định và sự biến đổi ấy có thể là thông điệp.

Đặc biệt, cá thể đực dường như thay đổi tiếng huýt sáo nhiều hơn so với cá thể cái, có thể do vai trò xã hội khác biệt và tần suất tương tác cao hơn.

Không dừng lại ở đó, các nhà khoa học còn phát hiện một kiểu huýt sáo được chia sẻ giữa nhiều cá thể, cho thấy khả năng một nhóm cá heo có thể dùng chung “biệt hiệu” bên cạnh tên riêng, một hình thức giao tiếp nhóm phức tạp hơn tưởng tượng.

Hãy tưởng tượng: tiếng huýt sáo của cá heo cũng giống như khuôn mặt con người. Nó chứa thông tin nhận diện cố định (như đường nét khuôn mặt), nhưng đồng thời cũng có thể biểu lộ cảm xúc, bối cảnh (giống như biểu cảm).

Điều đó có nghĩa: tiếng huýt sáo không chỉ là tên gọi, mà còn là bản giao tiếp sống động, linh hoạt, thứ giúp cá heo định hình mối quan hệ, kết nối xã hội và duy trì vị thế trong đàn.

Khám phá này làm nổi bật một mối đe dọa ít ai ngờ tới: ô nhiễm tiếng ồn dưới biển. Đối với cá heo, sống trong môi trường nhiễu âm từ tàu bè chẳng khác nào con người sống trong thế giới bị làm mờ khuôn mặt của tất cả mọi người.

Nếu không thể “nghe thấy” tên ai, không cảm nhận được cảm xúc qua tiếng huýt sáo, cá heo sẽ mất đi khả năng nhận biết bạn, thù, mất đi mạng lưới xã hội, điều thiết yếu để sinh tồn.

Việc xem tiếng huýt sáo định danh như "khuôn mặt âm thanh" của cá heo giúp chúng ta thay đổi cách nhìn. Cá heo không chỉ là những sinh vật thông minh, mà còn là bậc thầy giao tiếp trong thế giới dưới nước.

Và nếu muốn bảo vệ chúng, chúng ta phải bắt đầu từ việc… lắng nghe.