Các nhà khoa học nói gì về khả năng một loài linh trưởng tiến hóa thêm trí tuệ để trở thành người?

Hiện nay các nhà khoa học đã đưa ra câu trả lời cho lý do tại sao khỉ và các loài vượn khác vẫn tồn tại nếu con người tiến hóa từ chúng.

Bức tranh biểu tượng ấy khiến không ít người đặt câu hỏi: Nếu con người đã tiến hóa từ vượn, tại sao trên đời vẫn còn khỉ và các loài linh trưởng khác?

Thoạt nghe, đây có vẻ là thắc mắc ngây ngô. Nhưng theo các nhà khoa học, câu trả lời lại hé lộ nhiều điều thú vị về lịch sử tiến hóa và cả những ngộ nhận dai dẳng của chúng ta.

Giáo sư Ruth Mace, chuyên gia tiến hóa tại Đại học University College London, giải thích: “Hãy hình dung tiến hóa giống như một cái cây. Con người và khỉ nằm trên những nhánh khác nhau, tách ra từ một tổ tiên chung hàng triệu năm trước. Các nhánh ấy cùng tồn tại, chứ không phải nhánh nào thay thế nhánh nào.”

Theo dữ liệu di truyền, chúng ta chia sẻ tới 98,7% ADN với tinh tinh và bonobo. Nhưng điều đó không có nghĩa con người “xuất thân từ” tinh tinh, mà cả hai loài.

Con người nổi bật nhờ trí tuệ, thứ đã giúp chúng ta chinh phục hành tinh. Nhưng nếu trí thông minh là ưu thế lớn đến vậy, tại sao khỉ không phát triển giống ta?

“Bởi chúng không cần thiết phải vậy. Loài ăn trái cây trong rừng mưa cần một dạng trí tuệ khác so với loài săn mồi tập thể trên thảo nguyên. Không có lý do gì để tất cả đều phải giống con người.” - Giáo sư Mace nói.

Tiến sĩ John Rowan, Đại học Cambridge, đặt vấn đề ngược lại: “Tại sao chúng ta không tiến hóa để giống bonobo hơn? Bonobo không gây chiến tranh, không tàn sát lẫn nhau, trong khi con người lại liên tục chìm trong xung đột.”

Con người tách ra từ tinh tinh và bonobo khoảng sáu đến 10 triệu năm trước.

 

Theo ông, loài người không phải “đích đến” của tiến hóa. Trái đất có hàng tỷ loài sinh vật và mỗi loài đều có những đặc điểm thích nghi đáng kinh ngạc không kém.

Liệu một ngày nào đó khỉ sẽ trở thành người? Khả năng này không bị loại trừ, nhưng cũng không tất yếu. Nếu trong tương lai xa, môi trường thay đổi hoặc con người biến mất, có thể sẽ xuất hiện một “khoảng trống tiến hóa” để một loài linh trưởng nào đó tiến hóa thêm trí tuệ.

“Tiến hóa không lặp lại y nguyên, nhưng với đủ thời gian và áp lực môi trường, một số loài linh trưởng có thể phát triển trí thông minh cao hơn hoặc những đặc điểm giống người hơn. Nhưng chúng sẽ không trở thành con người. Chúng sẽ là một loài hoàn toàn mới.” - Tiến sĩ Edwin de Jager, Đại học Cambridge, nhận định.

Điều quan trọng, theo các nhà khoa học là từ bỏ suy nghĩ rằng tiến hóa luôn hướng về con người như một “đỉnh cao”.

Cây tiến hóa là một bụi rậm với vô vàn nhánh rẽ. Chúng ta chỉ là một nhánh trong số đó, may mắn phát triển theo cách riêng để tồn tại và thống trị.

Còn khỉ, vượn và hàng triệu loài khác cũng đang thành công theo cách của chúng. Và biết đâu, trong tương lai xa xôi, hành tinh này sẽ lại chứng kiến một loài thông minh mới bước ra từ bóng dáng của linh trưởng.