Đây là câu đối duy nhất gây chấn động của sứ thần Việt Nam: Càn Long cũng phải tấm tắc khen hay, còn được treo ở Thiên An Môn

Ảnh minh họa.

Việt Nam từ lâu đã có nhiều sứ thần tài năng, góp phần làm rạng danh dân tộc trên trường quốc tế. Nếu phải chọn ra người khiến Trung Hoa kính phục, chắc chắn không thể bỏ qua Nhữ Trọng Thai. Ông là sứ thần người Việt duy nhất khiến vua quan nhà Thanh nể phục chỉ bằng một vế đối. Xuyên suốt chiều dài lịch sử phong kiến, Nhữ Trọng Thai là người duy nhất có câu đối được vua Trung Hoa treo lên cổng Thiên An Môn.

Theo sử sách ghi lại, sau chiến thắng Kỷ Dậu, nhà Tây Sơn đã cử đoàn sứ bộ gồm 150 người sang mừng thọ 80 tuổi của vua Càn Long. Đoàn sứ bộ do Nguyễn Quang Thực dẫn đầu, người có diện mạo rất giống vua Quang Trung. Trong số 150 người đi cùng có sự hiện diện của Nhữ Trọng Thai. Ông đã sáng tác một vế đối tặng vua Càn Long với nội dung: “Thánh thọ bát tuần, bát phùng bát nguyệt, bát thiên vi xuân, bát thiên vi thu, bát nguyên tiến, bát khải đăng, bát tiên cổ vũ hạ nghê thường” (tạm dịch: Thánh thọ 80 tuổi, sinh ngày 8 tháng 8, tám nghìn mùa xuân, tám nghìn mùa thu, tám bậc hiền tới, tám bậc tài về, tám tiên múa nghê thường mừng thọ).

Vế đối độc đáo này đã khiến vua Càn Long vô cùng hài lòng, cả triều đình nhà Thanh không ngớt lời ca ngợi. Càn Long đặc biệt yêu thích, đến mức ra lệnh viết câu đối lên tấm lụa hồng rồi treo tại một bên cửa Thiên An Môn trong ngày đại lễ mừng thọ.

Nhữ Trọng Thai vốn xuất thân từ một gia đình khoa bảng danh tiếng tại huyện Đường An. Ông nội của ông là Nhữ Tiến Dụng, Tiến sĩ khoa thi 1664. Chú là Nhữ Đình Hiền, Tiến sĩ khoa thi 1680. Em họ là Nhữ Đình Toản, Tiến sĩ khoa thi 1736...

Về phần Nhữ Trọng Thai, năm 1771, ông dự thi nhưng không đỗ. Sau đó, ông trở về rèn luyện cả tri thức và đạo đức. Đến khoa thi năm 1733, Nhữ Trọng Thai thi lại và xuất sắc đỗ bảng nhãn. Khoa thi năm đó không lấy trạng nguyên và thám hoa nên có thể coi ông đã đạt danh hiệu cao nhất.