Gia Cát Lượng ôm hận, Tư Mã Ý cười nham hiểm: Vì sao quân Thục đại thắng trong cuộc Bắc phạt nhưng không thể tiếp tục tiến công?

Tam Quốc là thời kỳ ghi dấu những nhân vật kiệt xuất, trong đó Gia Cát Lượng – được ca tụng là “Ngọa Long” – luôn được xem là thiên tài chiến lược hàng đầu. Ông không chỉ dự đoán cục diện thiên hạ ngay từ khi còn ở Long Trung mà còn là kiến trúc sư cho sự hưng thịnh của Thục Hán. Tuy nhiên, dù tài năng siêu việt, Gia Cát Lượng lại không thể giúp Thục Hán đạt được giấc mộng thống nhất thiên hạ. Vậy điều gì đã khiến ông phải ôm hận rút lui dù đã giành chiến thắng lớn, để rồi nhường cơ hội cho Tư Mã Ý – kẻ bị xem là gian hùng – giành lấy cơ đồ?

Ảnh minh họa.

Chiếm được đất, mất đi người: Hạn chế từ bên trong Thục Hán

Dù Lưu Bị từng dốc sức chiếm được Hán Trung – một vùng đất chiến lược – nhưng ông chỉ kiểm soát được lãnh thổ chứ không nắm được lực lượng lao động. Trước đó, cư dân Hán Trung đã bị Tào Tháo cưỡng ép di dời sang Quan Trung, khiến vùng đất này trở nên hoang vắng. Điều này làm Thục Hán rơi vào cảnh “thiếu người, thừa đất,” khi quốc gia vẫn phải duy trì đất đai rộng lớn nhưng lại không đủ nhân lực canh tác và sản xuất.

Dân số thấp chính là điểm yếu chí mạng của Thục Hán. Vào thời điểm đó, nước Thục chỉ có khoảng 4 triệu dân, nhưng lại phải duy trì đội quân lên đến 20 vạn binh sĩ. Những binh lính này là quân chuyên nghiệp, chỉ tham chiến chứ không tham gia sản xuất, dẫn đến sản lượng lương thực vốn đã hạn chế lại càng trở nên thiếu thốn trầm trọng. Hệ quả là, lương thảo phục vụ các cuộc Bắc phạt của Gia Cát Lượng phần lớn phải vận chuyển từ Thành Đô – một công việc vừa tốn kém, vừa tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Dù Gia Cát Lượng đã áp dụng chính sách quân điền (cho binh lính tự canh tác để tự cung tự cấp), nhưng tổn thất về nhân lực qua nhiều năm chiến tranh khiến vấn đề càng trở nên nghiêm trọng. Khi lực lượng lao động bị tiêu hao, quốc lực Thục Hán ngày càng suy giảm, dẫn đến những thất bại không thể tránh khỏi.

Chiến thắng trong tiếc nuối: Bắc phạt lần thứ hai và cơ hội bị bỏ lỡ

Trong lần Bắc phạt thứ hai, Gia Cát Lượng đã giành được một trong những chiến thắng lớn nhất khi đại phá quân Ngụy. Tuy nhiên, niềm vui chiến thắng chưa kịp lan tỏa, Thục quân đã phải đối mặt với một thực tế nghiệt ngã: lương thảo cạn kiệt. Không thể duy trì chiến dịch, Gia Cát Lượng buộc phải từ bỏ cơ hội tiến sâu hơn vào lãnh thổ Ngụy, đành đau đớn hạ lệnh rút quân về nước.

Đây không chỉ là thất bại cá nhân của Gia Cát Lượng, mà còn là dấu hiệu cho thấy sự bất lực của Thục Hán trước bài toán lương thực – bài toán mà ngay cả một thiên tài như ông cũng không thể giải quyết triệt để.

Tư Mã Ý: Gian hùng biết tận dụng thời cơ

Đối thủ lớn nhất của Gia Cát Lượng – Tư Mã Ý – không chỉ giỏi mưu lược mà còn rất biết cách khai thác điểm yếu của Thục Hán. Trong suốt các cuộc Bắc phạt, Tư Mã Ý luôn dùng mọi thủ đoạn để cản trở nguồn lương thảo của Thục quân. Ông hiểu rằng một khi Gia Cát Lượng thiếu hụt lương thực, chiến thắng trên chiến trường cũng trở nên vô nghĩa.

Ngay cả khi quân Thục chiếm ưu thế, việc không đủ lương thảo để theo đuổi chiến thắng khiến họ buộc phải dừng bước. Lợi dụng điều này, Tư Mã Ý nhiều lần chơi chiêu “lấy nhàn thắng mệt,” khiến Gia Cát Lượng không ít lần đau lòng nhìn cơ hội trôi qua trước mắt.

Ngôi sao lụi tàn, anh hùng ôm hận

Cái chết của Gia Cát Lượng tại Ngũ Trượng Nguyên không chỉ khép lại cuộc đời của một thiên tài mà còn báo hiệu sự suy tàn không thể cứu vãn của Thục Hán. Trong khi đó, Tư Mã Ý – kẻ bị xem là gian hùng – lại nhờ sự kiên nhẫn và tính toán mà từng bước đặt nền móng cho sự thống nhất của nhà Tấn sau này.