Lịch sử và 'vết đen' của những đội quân lính đánh thuê khét tiếng

Các nền văn minh sớm nhất thế giới ngoài áp đặt quân dịch cũng thường xuyên được củng cố sức mạnh từ các bộ lạc và cá nhân du mục đánh thuê

Trong thời hiện đại, lính đánh thuê và quân đội tư nhân gắn liền với những hành vi thô bạo, chiến đấu ủy quyền tại khu vực chiến sự, nhà tù, mỏ dầu, mỏ kim cương…

Ngày nay, khoảng 150 công ty quân sự tư nhân đang hoạt động ở khoảng 50 quốc gia trên toàn cầu. Đây là một trong những nghề được đào tạo bài bản, sử dụng công nghệ cao và đôi khi bất chấp đạo đức

Trong lịch sử, Apiru là một trong những nhóm lính đánh thuê có tổ chức sớm nhất được ghi lại trong văn tự của người Ai Cập và Sumer có niên đại từ thiên niên kỷ thứ 2 trước Công nguyên.

Nhóm Apiru này không chung sắc tộc hay ngôn ngữ, chỉ là sống lang bạt cùng nhau, chiến đấu cho người trả giá cao nhất.

Nổi lên trong Chiến tranh Peloponnesian thế kỷ thứ 5 trước Công nguyên là đội “Vạn quân” gồm các cựu chiến binh Hy Lạp.

Sau khi đánh bại quân đội Ba Tư trong Trận Cunaxa, gần Babylon, nhóm phát hiện chủ nhân của họ đã tử trận, không có ai trả công cho họ. Đội “Vạn quân” buộc phải rút lui về Biển Đen trên hành trình kéo dài 9 tháng.

Hiệp sĩ dòng Đền được cho là một trong những đội quân đánh thuê lớn nhất trong lịch sử. Họ đã chiến đấu trên khắp châu Âu, chủ yếu bảo vệ những người hành hương theo đạo Cơ đốc

Vì những việc làm đó, nông dân cũng như các vị vua đều để lại vàng, đất đai v.v. cho các hiệp sĩ. Có thời điểm, Hiệp sĩ dòng Đền sở hữu toàn bộ đảo Cyprus, hơn 1.000 lâu đài và đủ vàng để mở ngân hàng quốc tế đầu tiên trên thế giới.

Vệ binh Thụy Sĩ là một trong những đội quân tư nhân bền bỉ và trung thành nhất trong lịch sử. Đây là đội quân không chính thức của Vatican, tuy không phải lúc nào cũng là vệ sĩ riêng của Giáo hoàng.

Trong thời Trung cổ, trước khi Thụy Sĩ là quốc gia vô cùng giàu có như ngày nay, đây là một quốc gia rất nghèo và cuộc sống làm lính đánh thuê rất hấp dẫn đối với nhiều người Thụy Sĩ.

Lực lượng Vệ binh Thụy Sĩ nổi tiếng là một trong những đơn vị chiến đấu tinh nhuệ nhất châu Âu trong Cách mạng Pháp và Chiến tranh Napoléon. Bị ấn tượng bởi sức mạnh của họ, chính Giáo hoàng Julius II là người đầu tiên thành lập Đội cận vệ Thụy Sĩ Giáo hoàng.

Trong thời hiện đại, đội quân tư nhân được biết đến nhiều nhất có lẽ là Academi, trước đây gọi là Blackwater. Có trụ sở tại Herndon, Virginia, Mỹ, Blackwater vận hành một số cơ sở huấn luyện tiên tiến nhất và tham gia các cuộc xung đột trên toàn cầu.

Blackwater bị giám sát rộng rãi sau khi một số nhân viên đã nổ súng bừa bãi tại quảng trường Nisour ở Baghdad, Iraq năm 2007, giết chết 17 thường dân. Dù vậy, Blackwater vẫn không bị mất hợp đồng với chính phủ Mỹ.

Năm 2012, Triple Canopy có gần 2.000 nhân viên tham gia chiến đấu ở Afghanistan, sau khi họ ký hợp đồng trị giá 1,5 tỷ USD với quân đội Mỹ.

Trụ sở chính của Triple Canopy ở Mỹ, nhưng hầu hết hoạt động đào tạo của họ diễn ra ở Uganda và Peru. Triple Canopy sử dụng hơn 3.000 lính đánh thuê trên toàn thế giới.

Một cái tên đình đám khác là Aegis Defense Services, công ty quân sự tư nhân đã có sự hiện diện đáng kể ở Trung Đông cũng như một số quốc gia ở châu Phi trong nhiều thập kỷ.

Công ty này cũng xuất hiện bê bối bắn vào dân thường Iraq năm 2005 nhưng họ vẫn không bị ảnh hưởng gì do các quy định lỏng lẻo đối với nhà thầu quốc phòng tư nhân.

Giải pháp an toàn 4S (G4S) nghe có vẻ không quen thuộc nhưng thực tế họ là công ty quốc phòng tư nhân lớn nhất thế giới. Tính đến năm 2014, họ có hơn 600.000 nhân viên, chỉ đứng sau Walmart.

Việc sàng lọc nhân viên lỏng lẻo là một trong những nguyên nhân để Omar Mateen, nhân viên G4S gây ra vụ thảm sát tại hộp đêm Pulse ở Orlando năm 2016, vụ xả súng hàng loạt nguy hiểm thứ hai trong lịch sử Mỹ

Công ty quân sự tư nhân khét tiếng nhất châu Phi, Executive Outcomes, được thành lập vào năm 1989 tại Nam Phi thời điểm binh sĩ bị sa thải hàng loạt.

Kể từ đó, Executive Outcomes đã tham gia vào nhiều cuộc nội chiến trên khắp lục địa châu Phi. Vô số mỏ kim cương nằm dưới sự giám sát của lực lượng dân quân đánh thuê này

Công ty quân sự tư nhân Wagner của Nga đã bị quốc tế giám sát kể từ sau cuộc xung đột Nga - Ukraine bùng phát năm 2022.

Trước xung đột Ukraine, ước tính họ có khoảng 5.000 nhân viên, hầu hết là cựu chiến binh của lực lượng đặc nhiệm Nga. Sau đó, số lượng của họ tăng lên 25.000 người.

Ngày 23-6-2023, 5.000 quân Wagner manh nha thực hiện một cuộc binh biến nhưng đã phải từ bỏ kế hoạch. Đến ngày 23-8, ông Prigozhin, lãnh đạo công ty tử nạn trong một tai nạn máy bay.