Luận công và tội của Từ Hy thái hậu

Cuộc đời của Từ Hy Thái hậu gắn liền với triều đại Mãn Thanh- triều đại cuối cùng của chế độ phong kiến Trung Hoa đang trong giai đọan suy tàn và khủng hoảng tột độ. Từ một trong dân dã được chọn vào cung làm quý nhân, rồi từ địa vị quý phi nhảy lên ngôi thái hậu, thâu tóm quyền lực, gây bao tội ác.

Từ Hy Thái hậu (họ Na Nạp thị, tên tự Ngọc Lan) là mẹ của hoàng đế Đồng Trị, dì (thực chất cũng là mẹ) của hoàng đế Quang Tự, thực hiện cái gọi là “buông rèm nghe chính sự” trong suốt 48 năm - 48 năm tai ương, khủng khiếp nhất của chế độ phong kiến Trung Hoa.

Bất chấp luân thường với mộng ước tiếm ngôi

Theo lời thỉnh cầu của nàng, nhà vua lập tức đưa nàng vào cung. Đối với vua Hàm Phong, Lan Nhi như một món quà lạ. Đã chán ngấy các cung tần được kỹ lưỡng, vàng bạc châu báu khoác đầy người, người con gái khỏe mạnh chốn dân dã, lại có khiếu thi ca đã chiếm lĩnh vị trí tối cao trong trái của hoàng thượng trong nhiều năm.

Từ Hy nổi tiếng với trí thông minh và khả năng đọc viết thông thạo tiếng Hán nên có nhiều cơ hội tham chính khi của Hoàng đế Hàm Phong không được tốt. Sau khi Hoàng đế Hàm Phong chết (22/8/1861), Hoàng tử Tải Thuần lên ngôi khi mới 5 tuổi dưới sự phụ chính của 8 quan đại thần, đứng đầu là Túc Thuận.

Trong lúc chờ ngày để đưa di hài của Hàm Phong về Bắc Kinh, Từ Hy đã nhanh chóng tạo dựng vây cánh, trong đó có Cung thân vương và Thuần thân vương để bắt 8 phụ chính đại thần khi họ về đến Bắc Kinh. Sau khi Túc Thuận và 2 phụ chính đại thần bị đầu, Từ Hy và Hoàng hậu Từ An trở thành 2 người phụ nữ đầu tiên của nhà Thanh rủ mành nhiếp chính. Sử sách gọi đây là cuộc đảo chính Tân Dậu.

Vì vua còn quá nhỏ nên Từ Hy nhanh chóng thau tóm quyền lực và thống trị vương triều nhà Thanh trong suốt 47 năm (1861-1908). Mặc dù Quang Tự và Phổ Nghi được phong Hoàng đế, nhưng quyền hành đều nằm trong tay Từ Hy thái Hậu. Có lẽ ít người có duyên như Từ Hy bởi được hầu tới 4 Hoàng đế: Hàm Phong, Đồng Trị, Quang Tự và Phổ Nghi, nhưng cũng không ai độc ác và tàn nhẫn như bà.

Cho đến nay người đời vẫn không hiểu vì sao Quang Tự lại chết trước Từ Hy thái hậu có 1 ngày và ai là hung thủ đích thực bởi có nhiều tài liệu ghi chép khác nhau. Ngày 15/11/1908, Từ Hy thái hậu qua đời tại Điện Nghi Loan, chỉ 1 ngày sau cái chết đột ngột (bị đầu độc bằng thạch tín - cao gấp 2.000 lần người bình thường) của Hoàng đế Quang Tự.

Công lao của Từ Hy thái hậu

Trong 47 năm chấp chính, Từ Hy thái hậu biết trọng dụng Tăng Quốc Phiên, cho dù ông là người Hán để dẹp yên nhiều cuộc nổi dậy của dân chúng, nhất là cuộc cách mạng do Hồng Tú Toàn lãnh đạo được biết tới dưới cái tên Thái Bình thiên quốc. Tiếp đến là biết tăng cường sức mạnh quân đội nhà Thanh, ký nhiều điều ước với các nước phương Tây, phát động cuộc chính biến Mậu Tuất và bán rẻ thành viên Nghĩa hoà đoàn.