Lươn bồ nông: “Quái vật” vùng biển sâu với chiếc miệng khổng lồ nuốt trọn con mồi lớn hơn chính nó

Trong màn đêm vĩnh cửu ở độ sâu hàng nghìn mét dưới mặt biển, nơi ánh sáng Mặt Trời chưa từng chạm đến, một sinh vật uốn lượn như bóng ma. Đó là lươn bồ nông (pelican eel), hay còn gọi là lươn nuốt chửng (gulper eel) loài cá kỳ lạ với thân hình mảnh mai, chiếc đuôi dài như roi và cái miệng có thể mở rộng như chiếc túi khổng lồ.

Hàm dưới của lươn biển dài khoảng một phần tư so với toàn bộ cơ thể của nó.

Dù chỉ dài khoảng 1 mét, lươn bồ nông có thể dễ dàng nuốt trọn những con mồi lớn hơn cả cơ thể mình. Bí quyết nằm ở cấu tạo đặc biệt: hàm dưới gắn bản lề, túi da đàn hồi như chim bồ nông và dạ dày có thể giãn nở. Khi “há mồm”, toàn bộ phần miệng mở to như một cái bẫy khổng lồ, nuốt chửng bất cứ sinh vật nào bơi đến gần.

Lớp da đen tuyền của lươn giúp nó gần như vô hình trong bóng tối. Thay vì rình rập hay rượt đuổi, nó chọn cách phục kích đầy tinh vi: phát ra ánh sáng đỏ hoặc hồng từ đầu đuôi như một chiếc cần câu sinh học thu hút con mồi đến gần “cửa tử”.

Lươn bồ nông không phải là tay bơi giỏi. Nó không có bong bóng khí để điều chỉnh độ nổi, gần như không có vảy, răng nhỏ và mắt tí hon. Vây ngực teo lại đến mức gần như biến mất. Thế nhưng, khả năng săn mồi “một phát ăn ngay” biến nó thành kẻ săn mồi cơ hội đặc biệt nguy hiểm.

Tháng 5/2023, các nhà khoa học đã ghi lại hình ảnh hiếm hoi của một con lươn bồ nông đang bơi gần vùng biển Costa Rica. Dạ dày nó phình to đến mức biến dạng dấu hiệu cho thấy nó vừa có một bữa ăn no nê, có thể là một con mực, theo nhận định của nhóm nghiên cứu.

Khi đến tuổi trưởng thành, lươn bồ nông đực trải qua những thay đổi kỳ lạ: răng rụng dần, hàm yếu đi, nhưng cơ quan khứu giác lại phát triển vượt trội. Giới khoa học tin rằng điều này giúp chúng tìm bạn tình trong không gian tối tăm và mênh mông dưới đáy biển.

Dù đã thu hút sự quan tâm của giới sinh học biển trong nhiều năm, lươn bồ nông vẫn là một ẩn số lớn. Hành vi sinh sản, chu kỳ sống và mối quan hệ với các loài khác ở vùng biển sâu vẫn chưa được nghiên cứu đầy đủ.

Nhưng một điều chắc chắn: với vẻ ngoài kỳ quái và chiến thuật săn mồi độc đáo, lươn bồ nông là một trong những minh chứng ấn tượng nhất cho sự đa dạng và thích nghi ngoạn mục của sự sống nơi tận cùng đại dương.