Lý do máu luôn được lấy từ tĩnh mạch thay vì từ động mạch

Trong y học hiện đại, xét nghiệm máu là phương pháp quan trọng giúp bác sĩ phát hiện và chẩn đoán nhiều bệnh lý. Đây là thủ thuật phổ biến đến mức hầu như bất kỳ bệnh nhân nào cũng từng trải qua ít nhất một lần. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết vì sao máu được lấy chủ yếu từ tĩnh mạch thay vì động mạch, dù cả hai đều vận chuyển máu trong cơ thể.

Các chuyên gia y khoa cho biết, lý do đầu tiên là vị trí giải phẫu. Tĩnh mạch thường nằm nông, gần bề mặt da và có thể dễ dàng quan sát bằng mắt thường, nhất là ở vùng cánh tay. Ngược lại, động mạch nằm sâu hơn và được bao quanh bởi nhiều cấu trúc quan trọng, khiến việc chọc kim trở nên khó khăn và tiềm ẩn nguy cơ cao.

Ảnh minh họa.

Ngoài ra, thành mạch máu cũng tạo ra sự khác biệt. Thành động mạch dày và đàn hồi để chịu được áp lực máu cao, trong khi thành tĩnh mạch mỏng và dễ xuyên kim hơn. Điều này giúp việc lấy máu từ tĩnh mạch ít gây đau và ít nguy cơ biến chứng hơn.

Một yếu tố quan trọng khác là áp lực máu. Trong động mạch, máu chảy với áp lực lớn nên nếu chọc kim, máu có thể phun mạnh và khó kiểm soát, nguy cơ chảy máu kéo dài hoặc tụ máu cao. Ngược lại, tĩnh mạch có áp lực thấp, máu chảy ổn định, vết chích dễ lành và an toàn hơn cho người bệnh.

Xét về sinh lý tuần hoàn, tĩnh mạch đóng vai trò “kho dự trữ máu” của cơ thể, chứa khoảng 60–70% tổng lượng máu tuần hoàn. Nhờ đó, lấy máu từ tĩnh mạch không làm ảnh hưởng nhiều đến huyết động chung. Trong khi đó, động mạch giữ nhiệm vụ đưa máu giàu oxy đến nuôi dưỡng các mô, nên việc lấy máu tại đây có thể gây ảnh hưởng đến quá trình tưới máu của cơ quan.

Bên cạnh đó, máu tĩnh mạch có màu đỏ sẫm do chứa ít oxy hơn, trong khi máu động mạch có màu đỏ tươi do giàu oxy. Sự khác biệt này cũng giúp bác sĩ dễ phân biệt khi cần.

Tuy vậy, trong một số trường hợp đặc biệt, bác sĩ vẫn cần lấy máu động mạch, điển hình là xét nghiệm khí máu động mạch (ABG - Arterial Blood Gas). Xét nghiệm này giúp đo chính xác nồng độ oxy, carbon dioxide và độ pH trong máu, thường áp dụng cho bệnh nhân gặp vấn đề hô hấp, suy hô hấp, hoặc cần theo dõi tình trạng trao đổi khí trong hồi sức cấp cứu. Tuy nhiên, thủ thuật này phức tạp, có thể gây đau và biến chứng, nên chỉ được thực hiện khi thật sự cần thiết và bởi nhân viên y tế có chuyên môn.

Như vậy, việc ưu tiên lấy máu từ tĩnh mạch thay vì động mạch không chỉ mang lại sự thuận tiện và an toàn, mà còn đảm bảo hiệu quả trong chẩn đoán. Chỉ trong những trường hợp y khoa đặc biệt, bác sĩ mới tiến hành lấy máu động mạch để phục vụ mục đích chuyên sâu.