Ngôi làng cổ tích dưới chân núi Rồng

Anh Sình Dỉ Gai (người ngồi ngoài phía phải, ảnh trái và người đứng giữa, ảnh phải), người làm du lịch tại làng Lô Lô Chải giới thiệu các sản phẩm du lịch, trang phụ của người Lô Lô cho du khách

Múa trống đồng, nét văn hóa đặc sắc của người Lô Lô trong các dịp lễ, tết.

Năm 2014, anh lại tu sửa, chỉnh trang lại ngôi nhà cổ để làm du lịch, đón được khoảng 10 khách. Năm 2017, khách ngày càng tăng, anh làm tiếp một ngôi nhà truyền thống của người Lô Lô, bố trí các phòng ăn, nghỉ, cà phê hợp lý, khu vệ sinh sạch sẽ. Homestay Sình Gai ngay vị trí đắc địa của thôn với không gian rộng rãi, đủ chỗ để cả gần chục chiếc xe ô tô nên khách về nhà anh cứ thế tăng vùn vụt. Nay, với 2 ngôi nhà dùng để đón khách, Homestay của anh Gai có thể đón được 50 người mỗi ngày. Vào dịp cuối tuần, ngày lễ, tết đều Full phòng, khách muốn có được chỗ nghỉ tại đây, phải đặt phòng trước cả tháng trời. Phòng ngủ trong ngôi nhà cổ của anh Gai có giá 800 trăm nghìn đến 1 triệu đồng/đêm. Doanh thu từ du lịch, dịch vụ đạt trên 200 triệu đồng mỗi năm. Để làm du lịch ngày càng chuyên nghiệp hơn, anh Gai tham gia các lớp tập huấn về tiếng Anh giao tiếp, lễ tân, buồng phòng, nấu ăn, chụp ảnh quảng bá về Homestay trên Facebook, zalo, trở thành một hướng dẫn viên du lịch "cứng nghề" khi khách muốn tham quan, tìm hiểu về thôn Lô Lô Chải.

Các thiếu nữ Lô Lô pha chế đồ uống cho khách

Quán Cà phê Cực Bắc điểm đến yêu thích của du khách

Thôn lô Lô Chải có 114 hộ, đến nay có 28 hộ làm Homestay, thường xuyên đón khách du lịch. Một trong số những địa điểm check - in nổi tiếng ở Lô Lô Chải chính là quán cá phê Cực Bắc. Người gây dựng nên quán cà phê nổi tiếng này là ông Yasushi Ogura, người Nhật Bản. Ông đến Việt Nam từ lâu và "phải lòng" với cảnh sắc, con người Lô Lô Chải nên quyết định đầu tư, xây dựng mô hình quán cà phê Cực Bắc để gìn giữ và lan toả nhiều hơn những giá trị cột lõi trong đời sống đồng bào dân tộc thiểu số đến đông đảo du khách. Quán là 1 ngôi nhà cổ trên 200 tuổi của vợ chồng anh Dỉu Dỉ Chiến và chị Lù Thị Vấn. Kiến trúc ngôi nhà đặc trưng với nhà trình tường, mái ngói âm dương, bao quanh nhà là hàng rào đá vớinhững cây đào cổ thụ bung nở khoe sắc mỗi độ Xuân về. Chị Vấn quản lý quán cà phê đã được 7 năm, có thể giao tiếp bằng tiếng Anh, pha cà phê và nấu những món ăn ngon phục vụ du khách. Ban đầu, quán chỉ phục vụ khách uống cà phê, sau này khách có nhu cầu, quán có thêm homestay cho khách lưu trú. Mỗi năm, quán cà phê Cực Bắc giúp gia đình chị Vấn có thu nhập từ 200 - 300 triệu đồng.

Người dân Lô Lô Chải làm du lịch

Thêm một người gắn bó với Lô Lô Chải là chị Phạm Thị Lan Anh, người đã bỏ phố lên núi làm du lịch. Lan Anh chia sẻ: "Trong một lần đi du lịch Hà Giang, tôi tình cờ đến Lô Lô Chải và yêu thích ngay cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp, không gian yên bình, không khí mát mẻ và con người thân thiện nơi đây. Trên đường về Hà Nội, tôi luôn nghĩ sẽ làm một điều gì đó để được ở lại Lô Lô Chải nhiều hơn và tôi quyết định thuê lại một ngôi nhà truyền thống của người Lô Lô để làm du lịch theo mô hình homestay".

Không gian trưng bày sản phẩm truyền thống tại homestay Sinh Thị Xuyến

Từ người bản địa, đến người ngoại quốc, ngoại tỉnh đến khách du lịch đều "phải lòng" Lô Lô Chải, muốn đưa Lô Lô Chải thành điểm du lịch độc đáo và hấp dẫn. Người Lô Lô trước đây chủ yếu là canh tác nông nghiệp, trồng ngô và chăn nuôi nhỏ lẻ, phục vụ nhu cầu tự cung tự cấp, việc tiếp cận và thụ hưởng các dịch vụ xã hội cơ bản đều hạn chế. Nhưng từ ngày khách du lịch về làng, người Lô Lô biến những nét văn hoá truyền thống của mình thành sản phẩm du lịch, đời sống người dân đã được nâng cao. Tỷ lệ hộ nghèo giảm mạnh. Năm 2018, tỷ lệ hộ nghèochiếm 51,43%, năm 2020 giảm còn 8,77%; năm 2021, tỷ lệ hộ nghèo theo tiêu chí nghèo đa chiều giai đoạn 2021 - 2025 chiếm 20,07%. Thu nhập bình quân đầu người đạt 33 triệu đồng/năm. Từ đầu năm đến nay, thôn Lô Lô Chải thu hút gần300 đoàn khách với gần 3.500 lượt khách du lịch đến tham quan, trải nghiệm và lưu trú.

Những nếp nhà trình tường xưa cũ trở thành phòng nghỉ có giá trị hàng trăm đến cả triệu đồng mỗi đêm, những nương ngô, nương rau có sứ mệnh sản xuất thực phẩm tươi xanh phục vụ khách du lịch, mỗi người dân Lô Lô chất phát, thật thà, mến khách đều là một hướng dẫn viên thân thiện.

Rau xanh phục vụ khách du lịch

Làng đạt chuẩn Ocop 3 sao

Thật hiếm có làng văn hoá du lịch cộng đồng nào đạt chuẩn Ocop 3 sao cấp tỉnh, vậy mà Lô Lô Chải đang nắm giữ danh hiệu cao quý ấy với 12/12 tiêu chí đánh giá đều đạt. Nếu du khách đã quá quen thuộc với các sản phẩm nông nghiệp đạt sao Ocop thì việc trải nghiệm những giá trị Ocop tại một làng văn hóa là trải nghiệm rất khác biệt.

Các ngôi nhà cổ ở Lô Lô Chải đều trở thành homestay

12 tiêu chí đánh giá làng văn hoá du lịch cộng đồng đạt chuẩn Ocop gồm: Làng hoàn thành tiêu chí sản phẩm dịch vụ du lịch cộng đồng và điểm du lịch; đạt chuẩn Nông thôn mới (năm 2020); tỷ lệ hộ nghèo thấp hơn mức bình quân chung của tỉnh; nhà văn hóa cộng đồng có kiến trúc truyền thống, dùng để đón tiếp khách thăm quan và trưng bày sản phẩm văn hóa địa phương; có cổng làng, bảng biển thông tin hướng dẫn; biển hiệu hướng dẫn đối với khách tới nhà dân có phòng cho khách du lịch thuê bằng 2 thứ tiếng (Việt - Anh); hệ thống biển bảng, sơ đồ chỉ dẫn các điểm du lịch; có Hội nghệ nhân dân gian, văn nghệ dân gian thường xuyên biểu diễn phục vụ khách; có nghề thêu, dệt thổ cẩm truyền thống dân tộc còn hoạt động; các cơ sở dịch vụ Homestay giữ được kiến trúc truyền thống đặc trưng của địa phương, vật liệu thân thiện với môi trường; "Lễ cúng tổ tiên của người Lô Lô xã Lũng Cú, huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang" và Tri thức dân gian nghề thủ công truyền thống nghệ thuật trang trí trên trang phục của người Lô Lô đen xã Lũng Cú, huyện Đồng Văn tỉnh Hà Giang được Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia; tiết mục múa “Nhớ về cội nguồn” của người dân thôn Lô Lô Chải nhận Huy chương Vàng và “Trình diễn trang phục dân tộc Lô Lô" đạt giải B tại Ngày hội văn hóa, thể thao và du lịch các dân tộc vùng Tây Bắc mở rộng lần thứ XII; có hướng dẫn viên du lịch tại điểm được đào tạo và cấp thẻ.

Toàn cảnh làng Lô Lô Chải

Chủ tịch UBND xã Lũng Cú Ma Doãn Khánh cho biết: "Sản phẩm Du lịch cộng đồng Lô Lô Chải được chứng nhận đạt 3 sao Ocop mở ra cơ hội phát triển du lịch bền vững. Hiện nay, xã đang tích cức triển khai các giải pháp đồng bộ để nâng cao các tiêu chí, gìn giữ và bảo tồn những giá trị văn hoá truyền thống dân tộc, đưa du lịch thành ngành kinh tế mũi nhọn".

Nơi cực Bắc Tổ quốc với cuộc sống còn nhiều khó khăn, nhưng người Lô Lô ở Lũng Cú đã kể câu chuyện văn hoá của dân tộc mình bằng những sản phẩm du lịch hấp dẫn, dệt lên một "bức tranh" sinh động về cuộc sống. Rời xa những ồn ào của phố thị, về với Lô Lô Chải như được đắm chìm trong một miền cổ tích khác biệt.