Người ngoài hành tinh có tồn tại không? Khoa học nói gì về điều này?

Trong những năm gần đây, các tiêu đề giật gân về khả năng phát hiện sự sống ngoài hành tinh xuất hiện ngày càng nhiều. “Chỉ còn là vấn đề thời gian” – một bài báo tuyên bố vào tháng 9/2023. “Chúng ta đã gần kề” – một tiêu đề khác xuất hiện vào tháng 9/2024. Nhưng liệu những dự đoán lạc quan này có thực sự phản ánh quan điểm của giới khoa học?

Một nghiên cứu mới được công bố trên Nature Astronomy đã cung cấp câu trả lời. Các nhà nghiên cứu đã khảo sát hàng trăm chuyên gia để tìm hiểu quan điểm của họ về sự tồn tại của sự sống ngoài hành tinh, từ dạng đơn giản đến trí tuệ cao cấp. Và kết quả có thể khiến nhiều người bất ngờ.

Ảnh minh họa.

Hơn 86% nhà khoa học tin rằng sự sống ngoài hành tinh tồn tại

Từ tháng 2 đến tháng 6 năm 2024, nhóm nghiên cứu đã khảo sát 521 nhà sinh học vũ trụ (astrobiologists) và 534 nhà khoa học thuộc các lĩnh vực khác như sinh học và vật lý. Kết quả cho thấy:

- 86,6% nhà sinh học vũ trụ tin rằng sự sống ngoài hành tinh (ít nhất ở dạng đơn giản) rất có khả năng tồn tại.

- 88,4% các nhà khoa học khác cũng đồng tình, cho thấy không có sự thiên vị giữa các chuyên ngành.

- 67,4% tin vào sự tồn tại của sự sống ngoài hành tinh phức tạp, và 58,2% tin rằng có thể có người ngoài hành tinh có trí tuệ.

- Chỉ chưa đến 2% bác bỏ hoàn toàn ý tưởng này, trong khi 12% giữ quan điểm trung lập.

Lạc quan hay suy đoán?

Dù chưa có bằng chứng trực tiếp về sự sống ngoài hành tinh, nhưng các nhà khoa học không đưa ra ý kiến dựa trên cảm tính. Họ dựa vào những bằng chứng gián tiếp mạnh mẽ:

Hàng tỷ hành tinh có thể duy trì sự sống: Chúng ta biết rằng các hành tinh có môi trường thích hợp cho sự sống rất phổ biến trong vũ trụ. Ngay trong Hệ Mặt Trời, các mặt trăng như Europa, Enceladus hay lớp đất dưới bề mặt Sao Hỏa đều có tiềm năng chứa sự sống.

Sự sống có thể hình thành từ vật chất vô cơ: Trái Đất là một minh chứng. Dù nguồn gốc sự sống vẫn là bí ẩn, không có bằng chứng nào cho thấy điều này là cực kỳ hiếm gặp.

Xác suất sự sống xuất hiện không phải là con số 0: Nếu có hàng trăm tỷ tỷ hành tinh có thể duy trì sự sống, ngay cả khi xác suất sự sống hình thành trên một hành tinh là cực kỳ thấp, thì vẫn rất có khả năng nó đã xuất hiện ở đâu đó trong vũ trụ.

97,8% đồng thuận nếu bỏ phiếu trung lập

Một điểm đáng chú ý trong khảo sát là tỷ lệ 12% nhà khoa học chọn phương án "trung lập" – có thể do họ không muốn đưa ra dự đoán khi chưa có đủ dữ liệu. Nếu bỏ qua những phiếu này, tỷ lệ đồng thuận về sự tồn tại của sự sống ngoài hành tinh sẽ lên tới 97,8%.

Điều này gợi nhớ đến nhận định của nhà địa vật lý Edward Bullard vào năm 1975: “Thận trọng hơn là giữ im lặng, ngồi trên hàng rào và chờ đợi dữ liệu mới.” Trong nghiên cứu khoa học, chọn "trung lập" đôi khi là cách an toàn, tránh đưa ra kết luận có thể bị bác bỏ sau này.

Chúng ta có thực sự gần tìm ra người ngoài hành tinh?

Có một thực tế là dù có nhiều bằng chứng gián tiếp, chúng ta vẫn chưa tìm thấy dấu hiệu xác thực của sự sống ngoài hành tinh. Nhưng với số lượng khổng lồ các hành tinh có thể duy trì sự sống trong vũ trụ, các nhà khoa học cho rằng khả năng phát hiện ra sự sống ngoài Trái Đất không còn là câu hỏi “có hay không” nữa, mà là “khi nào”.

Tuy nhiên, thay vì chỉ nhìn vào con số 86,6%, có lẽ cách tốt nhất để hiểu bức tranh toàn cảnh là xem xét cả hai tỷ lệ:

- 86,6% đồng thuận nếu tính cả những người trung lập.

- 97,8% đồng thuận nếu chỉ tính những người có quan điểm rõ ràng.

Sự khác biệt này nhấn mạnh một điều quan trọng: chúng ta chưa có đủ dữ liệu để khẳng định chắc chắn, nhưng niềm tin vào sự tồn tại của sự sống ngoài hành tinh trong cộng đồng khoa học là rất mạnh mẽ.

Vậy, bao giờ chúng ta sẽ tìm ra bằng chứng không thể chối cãi? Câu trả lời vẫn còn ở phía trước. Nhưng với những sứ mệnh thám hiểm vũ trụ ngày càng tiên tiến, có lẽ ngày đó không còn xa.