Nguyên nhân khiến Alexander Đại Đế có con nhưng không ai kế vị

Roxana bế Alexander IV, bên cạnh là vị tướng Hy Lạp Eumenes - bức tranh do họa sỹ người Italia Padovanino vẽ. Ảnh: Wikimedia.

Alexander Đại Đế đã lên ngôi khi chỉ mới 20 tuổi, trị vì vùng đất Macedonia. Trong thời gian chỉ 12 năm sau đó, ông đã chinh phục một trong những đế chế lớn nhất thờicổ đại.

Trong thời gian ông cầm quyền, câu hỏi về việc ông có con hay không và vấn đề kế vị đã trở nên quan trọng. Nhưng điều gì đã xảy ra với những người con của ông sau khi ông qua đời và quyền lực trống rỗng?

Có câu trả lời ngắn gọn cho câu hỏi đó: "Có". Alexander có ít nhất một, hoặc có thể là hai người con, cả hai đều là con trai. Một trong số đó là Alexander IV, con của ông với vợ Roxana.

Người con thứ hai, còn được biết đến với biệt danh "Hec-quyn của Macedon", là con của ông với một người phụ nữ tên là Barsine, người tình của ông.

Theo nhà sử học cổ đại Ian Worthington, Roxana là con gái của một vị thủ lĩnh ở Bactria, một vùng đất ở Trung Á. Roxana đã trở thành vợ của Alexander vào khoảng năm 327 trước Công nguyên sau khi quân lính của ông bắt được bà trong một cuộc đánh chiếm.

Tuy nhiên, Alexander không sống đến ngày nhìn thấy mặt con trai của mình. Khi ông qua đời ở Babylon vào năm 323 trước Công nguyên, Roxana đang mang thai.

Người con thứ hai, Hec-quyn của Macedon, được sinh ra vào khoảng năm 327 trước Công nguyên từ mối quan hệ của Alexander với Barsine, một nữ quý tộc Ba Tư. Đứa bé này lớn hơn đứa con chính thức của ông 4 tuổi.

Một số học giả hiện nay đặt câu hỏi liệu Hec-quyn thực sự là con của Alexander hay không, vì ông chưa bao giờ chính thức công nhận đứa trẻ là con của mình. Tuy nhiên, đa số các nhà nghiên cứu hiện đại đồng ý rằng Hec-quyn là con của ông.

Tuy vậy, vì lý do nào mà cả hai người con trai của Alexander không được kế vị?

Câu trả lời nằm ở việc cả Roxana và Barsine đều có nguồn gốc từ châu Á, điều này đã gây không hài lòng cho một số tướng lĩnh và quân sỹ trong quân đội của Alexander.

Theo nhà sử học Quintus Curtius, cả hai người con của Alexander đều được đề cử là người kế vị tại một cuộc họp của các tướng lĩnh và quý tộc, nhưng nhiều người phản đối vì hai đứa trẻ có mẹ là người châu Á.

Người anh em cùng cha khác mẹ với Alexander Đại Đế, tên là Arrhidaeus, đã được lên ngôi và Alexander IV trở thành người đồng cai trị.

Tuy nhiên, cả hai "vua" này không có khả năng thực sự cai trị đất nước. Theo nhà sử học Carol King, Arrhidaeus có vấn đề tâm thần, còn Alexander IV chỉ là một đứa trẻ sơ sinh. Kết quả là "cả hai đều trở thành những con rối trong cuộc chiến tranh quyền lực giữa những người đòi kế vị, tướng lĩnh mạnh mẽ của Alexander, và cuối cùng cả Arrhidaeus và con trai của Alexander đều bị sát hại".

Mẹ của Alexander Đại Đế, bà Olympias, đã có vai trò quan trọng trong cuộc đua vương quyền. Vào năm 317 trước Công nguyên, bà đã đồng ý trở thành người bảo hộ cho Alexander IV và với sự giúp đỡ của tướng Polyperchon, bà đã bị bắt giữ và xử tử Arrhidaeus.

Tuy nhiên, đội quân do tướng Cassander chỉ huy đã tấn công, bắt giữ bà và Alexander IV vào năm 316 trước Công nguyên, rồi sau đó giết cả hai.

Alexander IV và Roxana sau đó bị Cassander giam cầm. Tướng này đã thành công trong việc đàn áp các đối thủ và kiểm soát Macedonia.

Có vẻ như không ai muốn có ai đòi tranh giành ngôi vương, vì vậy Alexander Đại Đế có con nhưng không ai trong số họ được kế vị và thừa hưởng đế chế hùng mạnh của ông. Đó là một kết thúc bi thảm cho những người con được sinh ra trong hoàng tộc và có hy vọng trở thành người kế vị.