Phát hiện cá heo 25 triệu năm tuổi với hàm răng kỳ lạ

Hộp sọ hóa thạch của Nihohae matakoi — lần đầu tiên được tìm thấy vào năm 1998 — hiện đã được các nhà khoa học tiếp tục nghiên cứu. (Ảnh: Te Ara - Bách khoa toàn thư của New Zealand)

Các nhà nghiên cứu tin rằng, sinh vật có tên Nihohae matakoi đã sử dụng những chiếc răng ngang của mình để tấn công con mồi trước khi nuốt chửng.

Loài động vật có răng này sống vào cuối kỷ nguyên Oligocene (34 triệu đến 23 triệu năm trước). Các nhà khoa học đã mô tả loài cá heo đã tuyệt chủng từ một hộp sọ gần như hoàn chỉnh được tìm thấy trên một vách đá ở Đảo Nam của New Zealand vào năm 1998. Họ đặt tên cho loài này là Nihohae matakoi, từ tiếng Maori có nghĩa là "răng sắc nhọn".

Ambre Coste, một nhà nghiên cứu tại Đại học Otago ở New Zealand và là tác giả chính của nghiên cứu về cá heo, đã chú ý đến hộp sọ kỳ lạ trong bộ sưu tập và nhận ra nó được bảo quản tốt và hoàn chỉnh như thế nào.

Hộp sọ dài khoảng 60 cm, có những chiếc răng thẳng đứng, đều đặn ở phần hàm gần mặt hơn và những chiếc răng phẳng, dài ở gần mõm. Những chiếc răng dài hơn này, có kích thước từ 8 đến 11 cm dường như nhô ra gần như theo chiều ngang.

Coste cho biết, các răng phẳng cũng không khớp vào nhau, vì vậy miệng không thể bắt được cá. Kiểm tra kỹ răng cho thấy rất ít hao mòn, cho thấy không có khả năng con vật đang đào bới trong cát để kiếm thức ăn.

Vậy những chiếc răng giống như cái thuổng này để làm gì? Để tìm hiểu, các nhà nghiên cứu đã xem xét hành vi của động vật hiện đại có răng nhô ra khỏi mặt: cá đao.

Cá đao (Pristidae) là loài cá đuối có mõm trông giống như những chiếc cưa dài và phẳng. Theo một nghiên cứu năm 2012 trên tạp chí Sinh học hiện tại, cá đao con tấn công thức ăn bằng cách dùng răng đánh chúng. Chúng chỉ đập đầu qua lại và điều đó sẽ làm bị thương hoặc làm choáng và giết chết loại con mồi đó, vì vậy sẽ dễ dàng hơn để húp lấy nó.

Các nhà nghiên cứu tin rằng N. matakoi có thể đã làm điều tương tự. Ý tưởng này được hỗ trợ bởi đốt sống cổ của N. matakoi, hoặc xương cổ, cũng là một phần của bộ sưu tập bảo tàng. Không giống như nhiều loài cá heo hiện đại, những xương cổ này không hợp nhất, có nghĩa là loài vật này có phạm vi chuyển động ở cổ lớn hơn nhiều loài cá heo hiện đại. Phạm vi chuyển động lớn hơn này có thể đã giúp cá heo quật chết con mồi.

Do răng của N. matakoi không bị mòn nhiều nên các nhà khoa học nghi ngờ cá heo không ăn cá có xương hoặc vảy cứng. Thay vào đó, những con vật này có thể đã ăn động vật thân mềm như mực và bạch tuộc.

Cũng có thể răng có một số chức năng tình dục hoặc xã hội, mặc dù điều này sẽ khó kiểm tra, nghiên cứu cho biết. Nhóm nghiên cứu cho biết việc sử dụng những chiếc răng nhô ra kỳ lạ này cần được nghiên cứu thêm để hiểu tại sao chúng tiến hóa - và tại sao những chiếc răng như thế này tiếp tục xuất hiện ở các nhóm động vật khác nhau.