Tại sao người chết lại phải đặt vào quan tài và cần phải đóng đinh vào nắp quan tài? Liệu có phải vì lo sợ người chết sẽ thoát ra ngoài?

Vậy quan tài bắt nguồn từ đâu và mang ý nghĩa gì?

Thời xa xưa, việc đặt người chết vào một chiếc hộp gỗ có một ý nghĩa đặc biệt. Người ta tin rằng, sau khi chết, không còn có sự sống lại và mọi thứ đều trở nên vô nghĩa. Đây được xem là một quy luật nghiệt ngã. Tuy nhiên, trong quá khứ, người ta có quan niệm khác về cái chết. Họ tin rằng khi chết đi, thể xác mất đi nhưng linh hồn vẫn còn tồn tại, và mỗi người sẽ trở về thiên đường. Làm thế nào để người đã khuất có thể sống tốt hơn ở thế giới khác? Người xưa đã nghĩ ra một phương pháp và vẫn được áp dụng đến nay.

Theo các tài liệu cổ, trong xã hội nguyên thủy, khi ai đó qua đời, xác họ bị bỏ rơi nơi hoang dã như những động vật, dã thú khác, không được chôn cất. Lúc ấy, con người chưa có cảm xúc và nhận thức sâu sắc về sự sống và cái chết.

Ảnh cắt từ clip.

Khi con người tiến hóa và dần phát triển cảm xúc, họ không thể chịu đựng được việc chứng kiến thân nhân chết mà bị bỏ mặc thối rữa hoặc bị thú dữ ăn thịt. Do đó, họ dùng cỏ dại trải dưới xác và cành cây để che phủ. Sau khi có chữ viết, từ “chôn cất” ra đời, đồng âm với “ẩn,” ám chỉ việc giấu xác.

Về sau, việc che phủ xác bằng cành cây được cho là không đủ an toàn, người ta bắt đầu đào hố dưới đất để chôn. Đây là cội nguồn của phong tục chôn cất.

Ban đầu chưa có quan tài. Sau đó, người thân đặt thi hài người quá cố vào một thùng gỗ gọi là quan tài. Thùng này làm bằng gỗ, một nguyên liệu dồi dào và dễ kiếm. Gỗ đôi khi còn tượng trưng cho sự bất tử.

Việc đặt thi hài vào hộp gỗ mang ý nghĩa bảo vệ người đã khuất. Quan tài, còn gọi là "gỗ trường thọ," được sử dụng với niềm tin rằng những người mất đi không chết do tự nhiên mà do ma quỷ hãm hại. Người sống không thể chống lại những thế lực này, chỉ có thể làm lễ hiến tế để mong sống lâu hơn.

Nếu xét về nguồn gốc văn hóa tang lễ, có thể thấy đó là một tập tục lạnh lùng và mang tính ích kỷ. Tuy nhiên, trong xã hội cổ đại, nơi năng suất lao động rất thấp, người sống cần được bảo vệ nhiều hơn, vì vậy người chết bị hy sinh để bảo vệ người còn sống.

Nguồn gốc của quan tài

Hiện chưa có tài liệu lịch sử chính thức nào ghi lại nguồn gốc của quan tài.

Quan tài, theo nghĩa đen, là để che xác chết. Theo cách hiểu của người xưa, quan tài tượng trưng cho việc một người đã bước vào thế giới khác mà chưa thực sự chết. Vì vậy, những ngôi mộ thường được trang trí và có nhiều vật phẩm chôn theo. Quan tài cũng được lựa chọn cẩn thận. Tên "quan tài" được đặt ra từ mong ước thăng quan tiến chức, phú quý.

Tại sao sau khi đưa thi thể vào quan tài lại phải đóng đinh?

Người ta thường chôn cất người chết vào ngày đầu, ngày thứ hai, hoặc ngày thứ ba. Sau khi thi thể được đặt vào quan tài, bảy chiếc đinh được đóng lên, thường gọi là “đinh con cháu,” vì tin rằng điều này sẽ mang lại phúc lộc.

Sau khi ai đó qua đời, người thân sẽ chờ hai ngày để xác định chắc chắn họ đã chết. Tiếp theo, thầy phong thủy được mời đến để chọn giờ tốt, sau đó là nghi lễ đặt thi hài vào quan tài. Trước khi phát tang, nắp quan tài được đậy và đóng đinh.

Khi đóng đinh, cần người thân thực hiện nhẹ nhàng, không được quá mạnh tay, vì cho rằng mọi việc nên vừa đủ để tránh gây xui xẻo cho con cháu.

Thời xưa, quan tài không dùng đinh mà buộc bằng dây da. Có ba bó ngang và hai bó dọc để giữ chặt nắp quan tài. Đóng đinh là phong tục, vừa mang ẩn ý quan trọng là niêm phong. Người ta sợ xác chết có thể bị tác động từ môi trường ngoài, hoặc xảy ra biến cố lạ, làm xác trỗi dậy. Họ cũng lo thi thể phân hủy sẽ phát tán khí độc.

Việc đóng đinh còn nhằm ngăn người sống quấy rầy người chết. Người giàu có thường chôn theo nhiều vật quý, nên để ngăn trộm mộ, quan tài phải được đóng chặt.

Về sau, người ta chuyển từ đinh gỗ sang đinh sắt trong các trường hợp đặc biệt như tử vong do tai nạn hoặc tội ác, để tránh ma quỷ ám. Vì kim loại mang ý nghĩa xua đuổi tà ma.

Theo truyền thuyết, tiếng mèo kêu trong tang lễ có thể khiến xác chết bật dậy, do đó, dùng đinh sắt để chặn lại. Tùy từng vùng miền, phong tục về việc đóng đinh quan tài cũng có khác biệt, thể hiện sự đa dạng trong văn hóa tang lễ.