Tinh tinh lùn ở Congo hé lộ khả năng giao tiếp "chỉ loài người mới có"?

Theo Sci-News, một nhóm nhà khoa học quốc tế do tiến sĩ Mélissa Berthet từ Đại học Zürich (Thụy Sĩ) dẫn đầu đã phân tích hơn 700 bản ghi âm tiếng kêu và cách chúng được kết hợp trong giao tiếp giữa các cá thể tinh tinh lùn. Kết quả nghiên cứu, được công bố trên tạp chí khoa học Science, cho thấy những "lời nói" của chúng không chỉ là âm thanh đơn lẻ mà còn được cấu trúc theo kiểu tổng hợp một đặc điểm then chốt trong ngôn ngữ loài người.

Chú tinh tinh lùn tên Tupac tại khu bảo tồn Kokolopori ở Cộng hòa Dân chủ Congo - Ảnh: Lukas Bierhoff

Tính tổng hợp trong ngôn ngữ có thể đơn giản là cộng gộp ý nghĩa của các thành tố, hoặc phức tạp hơn khi một thành phần làm thay đổi, bổ sung ý nghĩa cho thành phần còn lại. Điều đáng ngạc nhiên là tinh tinh lùn ở Kokolopori không chỉ biết kết hợp âm thanh, mà còn đạt đến cấp độ tổng hợp phức tạp tương đương với cấu trúc ngôn ngữ con người.

Các nhà nghiên cứu đã áp dụng một hệ thống đo lường đặc biệt để phân tích mối liên hệ giữa âm thanh và ngữ cảnh, từ đó suy ra ý nghĩa ẩn sau từng tiếng kêu. Họ xác định được bốn cấu trúc tổng hợp chính trong giao tiếp của tinh tinh lùn, trong đó ba cấu trúc đạt đến cấp độ phức tạp cao điều xưa nay chỉ thấy ở con người.

“Chúng ta và tinh tinh lùn chia sẻ chung một tổ tiên khoảng 7 đến 13 triệu năm trước, và những gì chúng tôi phát hiện có thể là bằng chứng rằng mầm mống của ngôn ngữ đã xuất hiện từ rất sớm trên cây tiến hóa của chúng ta,” tiến sĩ Martin Surbeck từ Đại học Harvard (Mỹ), đồng tác giả nghiên cứu, cho biết.

Dù chưa thể khẳng định tinh tinh lùn đang phát triển ngôn ngữ giống con người, nghiên cứu này cho thấy khả năng giao tiếp phức tạp đã có mặt từ rất lâu, trước cả khi con người hiện đại xuất hiện. Nó mở ra một góc nhìn mới về nguồn gốc ngôn ngữ một dấu ấn độc đáo từng được xem là đặc trưng chỉ riêng của loài người.