Tục tắm tiên và lời đồn ma quái ở giếng thần xứ Mường

Giếng không bao giờ cạn

Ông Bùi Văn Chấn (nguyên Chủ tịch UBND xã Ngọc Lâu) tự hào: “Xã miền núi chúng tôi có cả cái giếng thần nghìn tuổi. Dù trời có hạn thì đồng ruộng cũng không sợ hết nước”. Nói xong, ông dẫn chúng tôi đến bản Khộp cao chót vót trên đỉnh núi để mục sở thị giếng thần kỳ lạ này.

Quan sát kỹ, đó là một mó nước đã được quy hoạch xây dựng khá sạch sẽ. Bốn bên xây bằng bê tông vuông vức nhưng nước không lúc nào cạn dù cho cả làng có múc đổ đi hay dùng máy để bơm ra ngoài.

Một số thanh niên nghịch ngợm ở bản Khộp đã thử tát nước ra ngoài suốt đêm nhưng giếng không cạn một chút nào. Điều này được kiểm nghiệm qua anh Bùi Văn Hanh, nhà ngay cạnh giếng thần. Anh Hanh cho hay: “Không biết mạch nước ở đâu nhưng dùng máy bơm cỡ lớn để tát cả đêm vẫn không thể hết nước trong giếng”.

Ông Bùi Văn Huy một cán bộ xã Ngọc Lâu cho hay: “Trước đây, giếng thần nhìn rất hoang dã như một mó nước tự nhiên. Vì sợ bị mai một nên chúng tôi cho xây dựng tường bao để bảo vệ. Tuy nhiên, tính linh thiêng và mực nước trong giếng vẫn không hề thay đổi”.

Cụ Bùi Văn Én đã hơn 90 tuổi nhưng vẫn còn nhớ rất rõ câu chuyện cha ông kể lại rằng, giếng thần có từ thời đẻ đất đẻ nước. Trời sinh ra giếng thần để nuôi sống muôn loài trên vùng núi đá cao vút này. Trước đây, bản Khộp là vùng rừng rậm có nhiều thú dữ. Ngay cụ Én thời trẻ cũng phải thường xuyên chạy vào các hang núi để trốn hùm beo.

Thú dữ cũng đã làm hại nhiều người dân bản địa khi họ dùng nước tại giếng thần này. Tuy nhiên, theo quan niệm địa phương thì muông thú bình đẳng với con người nên không ai được phép đánh đuổi thú dữ khi chúng đến với giếng thần. Vì thế, một thời giếng thần Ngọc Lâu là tài sản chung của tất cả người Mường sống dọc ven núi Hòa Bình và các muông thú trong rừng rậm.

Cụ Én cho hay: “Sống gần hết đời người và ăn ở với giếng thần nên tôi biết nó thiêng lắm. Các anh có vứt chất bẩn gì xuống đó thì nước vẫn trong vắt và người làm bẩn giếng chắc chắn sẽ bị trừng phạt”.

Toàn cảnh giếng thần Ngọc Lâu

Cụ Én kể câu chuyện, có người đến giếng chửi thề và ngay lập tức bị méo mồm. Gia đình đưa nạn nhân đi các thầy lang nhưng không ai chữa khỏi, cuối cùng phải về thắp hương xin lỗi thần giếng và múc nước cho uống thì bệnh tình mới thuyên giảm.

Không biết những câu chuyện ấy thực hư đến đâu nhưng tất cả người Mường ở bản Khộp nói riêng và người dân xã Ngọc Lâu nói chung đều rất kính cẩn trước giếng thần. Họ coi đó là biểu tượng linh thiêng nhất của người mường bản địa và là nguồn sống của người dân vùng núi đá này.

Tục tắm tiên và lời đồn ma quái

Giếng thần Ngọc Lâu linh thiêng còn là nơi làm đẹp của người Mường ở bản Khộp đầy bí ẩn. Hầu hết con gái bản Khộp đều có làn da rất trắng và mịn màng. Họ bảo, đó là do tắm rửa bằng nước giếng thần.

Cũng không biết từ khi nào, người dân nơi đây có tục tắm tiên ngay bên miệng giếng. Tất cả già trẻ trai gái đều tắm tiên với nhau mà không mảy may có một ý nghĩ xấu nào. Họ tắm tiên tại giếng với mong ước được gột rửa những tội lỗi, phàm tục trong cá nhân mỗi con người để trở nên trong sạch hơn.

Theo ông Bùi Văn Huy, người bản Khộp ngày nào cũng tắm tiên. Họ tập trung vào khoảng 11 giờ trưa và từ 5 giờ chiều cho đến lúc tối mịt. Lúc cao điểm có đến hàng trăm người xếp hàng lũ lượt chờ đợi để được tắm.

Theo cụ Én, tục tắm tiên của người bản Khộp có liên quan đến lời đồn ma quái cách đây hàng trăm năm: “Thời ấy, có con ma rừng hay đi bắt người về hang trên núi. Con ma rừng đã hại rất nhiều người bản Khộp mà không có cách nào ngăn chặn được.

Trẻ em uống nước giếng thần mà không cần đun sôi

Thế rồi, có một pháp sư người Mường Bi từ dưới sông Mã đạp nước cưỡi mây dùng bùa phép trấn yểm con ma này. Pháp sư căn dặn dân làng phải tắm bằng nước giếng thần thì con ma mới không dám bắt. Thế rồi, từ đó đến nay người bản Khộp có tục tắm tiên nổi tiếng khắp tỉnh Hòa Bình.

Lúc đầu đến với giếng thần Ngọc Lâu, chúng tôi tưởng đó là lời đồn bịa đặt nhưng không phải. Giếng có hai màu nước là có thật và đó là sự kỳ lạ chưa từng có. Sau khi làm xong tất cả các “thủ tục”, bỏ lại giầy dép, máy ảnh… chúng tôi mới được người dân ở đây dẫn vào vào xem hai tia nước kỳ lạ dưới đáy giếng.

Quan sát kỹ, phần đáy giếng có hai tia nước bắn rất mạnh. Một tia nước màu trắng tinh, một tia màu hồng nhạt. Hai tia nước này được bắn lên từ một khe nhỏ của khúc gỗ nghìn năm tuổi dưới đáy giếng.

Khúc gỗ thần và câu chuyện kỳ bí

Chuyện nước giếng thần không bao giờ cạn đã được khẳng định qua đời sống người bản Khộp bao nhiêu đời nay. Tuy nhiên, chỉ cần nhấc khúc gỗ nằm dưới đáy giếng lên thì lập tức giếng thần sẽ không còn một giọt nước. Đó là điều kỳ lạ liên quan đến lời nguyền bí ẩn ở xứ Mường này.

Tất cả những chuyện huyền bí quanh giếng thần Ngọc Lâu đều có mối liên hệ với khúc gỗ kỳ lạ dưới đáy giếng. Cụ Bùi Văn Beo, nhà ngay cạnh giếng thần cho biết: “Khúc gỗ ấy không hề bị mối mọt, nó cứng như sắt thép và đã nằm dưới đáy giếng cả nghìn năm nay rồi”.

Chính cụ Beo cũng không hiểu tại sao khúc gỗ ấy lại nằm dưới đáy giếng và có liên quan đến mạch nước của giếng thần đến như vậy.

Cụ chỉ biết rằng, giếng được tạo thành từ một câu chuyện mà cha ông hay kể lại: “Khúc gỗ dưới đáy giếng là cành của cây Nhội. Theo truyền thuyết thì gốc của nó ở cánh đồng Nà Cả trên xóm Điện xã Ngọc Sơn (huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình), cách bản khộp gần chục cây số về hướng Tây Bắc. Đó là một cây Nhội lớn, tán lá che phủ 3 xã vùng cao ở Lạc Sơn này.

Cụ Bùi Văn Én kể chuyện về giếng thần

Trong vùng lại có hai anh em, người em ở bản Khộp làm ăn khấm khá, người anh ở xóm Điện ghen tức nên chặt cây Nhội đi. Cành cây Nhội đổ trúng nhà người em và tạo thành cái giếng và khúc gỗ dưới đó là phần còn lại của cây Nhội ấy”.

Nhưng kể cũng lạ, khúc gỗ ngâm dưới nước bao nhiêu đời nay mà vẫn không hề mục ruỗng. Ông Bùi Văn Huy lý giải: “Gỗ Lim mà ngâm xuống nước cũng sẽ bị mục ruỗng nhưng người bản Khộp đều biết khúc gỗ kỳ lạ kia đã nằm dưới đáy giếng cả bao nhiêu đời mà vẫn cứng như thép. Rìu và dao rựa chặt vào đều bị mẻ mà khúc gỗ vẫn không hề trầy xước”.

Tưởng nước giếng thần sẽ không bao giờ cạn nhưng một chuyện khiến cả bản Khộp phải hoảng loạn xảy ra vào năm 1996. Năm ấy, tổ chức UNICEF hỗ trợ kinh phí thực hiện chương trình nước sạch phục vụ cộng đồng ở các xã vùng cao, trong đó có xã Ngọc Lâu.

Địa điểm giếng nước thần là một trong những điểm nằm trong bản quy hoạch nạo vét. Để thực hiện việc đó, người ta phải trục vớt tất cả bùn đất và mọi thứ nằm dưới đáy giếng. Chính ông Bùi Văn Lơ là người được giao nhiệm vụ trục vớt khúc gỗ ấy lên.

Ông Lơ cùng mấy trai bản khỏe mạnh dùng dây thừng, đòn dài và phải vất vả cả ngày mới đưa khúc gỗ Nhội ấy lên được trên bờ. Thật kỳ lạ, chỉ một đêm mà dưới giếng không còn một giọt nước nào. Tất cả khu vực xung quanh biến thành “hoang mạc”. Đất đai quanh giếng trở nên khô nứt nẻ và nhiều hiện tượng kỳ lạ khác xảy ra ngay hôm ấy.

Theo trí nhớ của ông Lơ, đó là một ngày kỳ lạ. Bầu trời ở bản khộp trở nên u ám khác thường, người dân trong bản đều cảm thấy nôn nao khó chịu trong người, trẻ em khóc thét cả ngày không ai dỗ được… Cả bản hoảng loạn, không ai dám nói với ai câu nào, họ chỉ biết đứng như mất hồn trước miệng giếng mà nhìn.

Lo sợ có điều chẳng lành, các cao niên trong bản mới họp nhau lại và quyết định vứt khúc gỗ ấy xuống giếng. Ngay lập tức, các tia nước bắn lên và chỉ một lúc sau mọi chuyện trở lại bình thường. Người bản Khộp thở phào nhẹ nhõm.

Tuy nhiên, dự án cải tạo giếng thần vẫn phải thực hiện. Để tránh mọi chuyện bất trắc xảy ra, người dân bản đã mời thầy Mo Mường về làm lễ rất chu đáo và trai làng được lệnh vớt khúc gỗ ấy lên. Và một lần nữa, sau khi khúc gỗ được đặt trên bờ, nước giếng lại bắt đầu cạn không còn một giọt nhưng những chuyện gây hoang mang như lần trước không xảy ra nữa.

Từ ngày đó đến nay, người dân bản địa càng tin vào sự linh thiêng kỳ lạ của giếng thần. Chúng tôi đã cố gắng đi tìm nguyên nhân giải mã bí ẩn về khúc gỗ ấy nhưng tất cả người bản Khộp đều lắc đầu không biết tại sao.

Ông Bùi Văn Chấn kể lại những câu chuyện lỳ lạ về giếng thần

Cuối cùng chúng tôi lại phải tìm đến cụ Bùi Văn Én, cụ Én cũng chỉ nhớ mang máng về một lời nguyền đã từ lâu lắm rồi. Đó là lời nguyền liên quan đến đến việc giữ rừng, giữ nước của người mường thời xưa.

Tuy nhiên theo cụ Én, lại có một câu chuyện khác mang tính thần linh nhưng được nhiều người tin hơn cả. Rằng khúc gỗ ấy là vật trấn yểm của thầy pháp sư sau khi đánh nhau với ma rừng. Đó là một phần của cây gậy thần mà vị pháp sư đã dùng để đánh đuổi ma rừng để cứu người bản Khộp.

Khúc gỗ ấy được trấn yểm dưới đáy giếng cùng với một lời nguyền bí ẩn nhằm khơi long mạch cho người bản Khộp được tắm rửa tránh ma tà. “Chính vì thế mà cả nghìn năm nay, khúc gỗ ấy mới không bị mục ruỗng”, cụ Én lý giải.

Thực hư câu chuyện bí ẩn ở giếng thần Ngọc Lâu vẫn còn nhiều điều phải khám phá. Tuy nhiên, càng đi sâu vào câu chuyện sẽ càng khó tìm ra lời giải đáp thỏa đáng. Người bản Khộp cũng chỉ biết tin vào giếng thần như một vị thần bản mệnh cho dân làng và họ cố gắng bảo vệ khúc gỗ dưới giếng ấy như một báu vật mà thần linh đã ban tặng.

“Chuyện giếng thần Ngọc Lâu không bao giờ cạn nước là có thật. Dù có bơm suốt ngày đêm thì mực nước vẫn cứ giữ nguyên. Người bản Khộp mùa đông không phải nấu nước tắm vì nước giếng rất ấm, không phải nấu nước uống vì nước giếng rất đảm bảo vệ sinh.

Thậm chí, người bản Khộp bị đau bụng, sau khi uống nước giếng vào thì khỏi bệnh”, ông Bùi Văn Lơ cho biết.

“Khúc gỗ dưới đáy giếng ấy rất kỳ lạ. Từ khi tôi sinh ra đã thấy nó nằm dưới giếng. Năm 1996, tôi cũng là người tham gia trong đội trục vớt khúc gỗ lên bờ để nạo vét giếng. Dù có nhiều chuyện kỳ lạ xảy ra nhưng chúng tôi luôn tuyên truyền để nhân dân cảnh giác trước những chuyện hoang tưởng mà một số thành phần xấu cố ý lợi dụng để tuyên truyền mê tín dị đoan”, ông Bùi Văn Chấn - nguyên Chủ tịch UBND xã Ngọc Lâu.