Về thăm làng Quất Động - cái nôi của nghề thêu truyền thống

Làng nghề thêu tay Quất Động là một trong những làng nghề có bề dày lịch sử và truyền thống lâu đời. Nằm ở xã Quất Động, huyện Thường Tín, Hà Nội, cách trung tâm thành phố khoảng 25 km, làng xưa kia vốn nổi tiếng với nghề thêu cân đai, áo mão, tán, lọng, hia, hài, câu đối, trướng. Ngày nay, Quất Động còn được biết đến là nơi tạo ra những sản phẩm thêu tay cầu kỳ và tinh tế.

Theo sử sách ghi lại, ông tổ nghề thêu của làng Quất Động là Tiến sĩ Lê Công Hành, tên thật là Trần Quốc Khái, sinh năm 1606 tại xã Quất Động, huyện Thường Tín, tỉnh Hà Đông (nay là huyện Thường Tín, Hà Nội). Năm 1637, ông đỗ tiến sĩ và làm quan dưới triều Lê. Năm 1646, ông được cử đi sứ nhà Minh. Trong thời gian này, ông đã học được cách thêu lọng và sau này đem nghề thêu dạy cho dân làng Quất Động.

Để ghi nhớ công ơn ông, sau khi Lê Công Hành mất (năm 1661), người dân trong vùng đã lập đền thờ và tôn ông là ông tổ nghề thêu.

Đình làng Quất Động, nơi tụ họp sinh hoạt văn hóa của người dân trong làng. Ảnh: Báo Nhân dân.

Với người dân làng Quất Động, nghề thêu không chỉ mang tới nguồn thu nhập nuôi sống gia đình, mà đó còn là niềm tự hào về một thứ nghệ thuật đòi hỏi sự khéo léo và đức tính cần mẫn, tỉ mỉ. Nghề thêu tay không đơn thuần là một công việc nữa, mà mỗi thợ thêu với tình yêu làng quê, yêu truyền thống quý báu và tinh thần ham học hỏi, cầu tiến không ngừng, xứng đáng được gọi là những nghệ nhân thêu tài hoa.

Công đoạn thêu nói ra thì đơn giản, bắt đầu từ vẽ mẫu, căng nền, chấm kiểu, chọn chỉ màu, sau đó tiến hành thêu. Nhưng một sản phẩm thêu hoàn thành là sự kết hợp hoàn hảo giữa đôi bàn tay khéo léo và đôi mắt tinh thường, sự cảm nhận tinh tế và chăm chỉ, cần mẫn. Những nghệ nhân thêu làng Quất Động xứng đáng được gọi với danh xưng ấy, bởi chỉ từ cây kim, sợi chỉ, miếng vải, họ đã làm ra những sản phẩm thêu đầy màu sắc và ấn tượng.

Tranh thêu làng Quất Động mang đậm màu sắc truyền thống, có cây cỏ, phong cảnh dân dã như cây đa, bến nước con thuyền, người làm đồng, đánh cá, dệt vải hay những danh lam thắng cảnh nổi tiếng của Việt Nam.Nhìn vào mỗi bức tranh thêu là thấy cả hồn quê hiện hữu, khơi gợi tình yêu với non sông đất nước. Có lẽ vì thế mà các sản phẩm thêu của Quất Động nổi tiếng gần xa, không những phục vụ thị trường trong nước mà còn xuất sang nước ngoài.

Với người dân làng Quất Động, nghề thêu không chỉ là công việc mang lại thu nhập, mà đó còn là niềm tự hào khi được gìn giữ truyền thống của ông cha để lại. Ảnh: Đức Nghiêm.

Những bức tranh thêu thường hướng về những đề tài thân thuộc với đời sống của người dân Việt Nam.

Ảnh: Dân trí

Ảnh: Tranhtheuquatdong

Ảnh: VOV

Những người thợ đang thêu hoa văn hình chim Hạc trên vải áo dài. Ảnh: Báo Nhân dân.

Quất Động đã có nhiều nghệ nhân được cả nước biết tới như cụ Bùi Lê Kính đã từng thêu hoàng phục cho vua Bảo Đại và Hoàng hậu Nam Phương. Trong làng hiện có ông Thái Văn Bôn, người duy nhất trong làng thêu được phong tặng danh hiệu Nghệ nhân Nhân dân. Nghệ nhân Thái Văn Bôn nổi tiếng với các bức thêu chân dung về các nguyên thủ quốc gia. Trong đó bức Chân dung vua Thái Lan được giới yêu thích nghệ thuật thêu quốc tế đánh giá rất cao.

Ở Quất Động đầu những năm 90 có nhiều xưởng thợ. Xưởng to quy tụ chừng 200 tới 500 tay kim. Theo quy luật của cuộc sống, khi bước sang nền kinh tế thị trường, có những thời điểm, làng nghề tưởng chừng bị mai một, nhưng dân làng Quất Động bằng tình yêu với nghề truyền thống, vẫn kiên trì gìn giữ và bám trụ.