Vì sao các cặp đôi yêu nhau lâu năm thường có ‘tướng phu thê’?

“Hiệu ứng quen thuộc” và sự đồng cảm lâu dài

Theo các nhà tâm lý học, con người có xu hướng bị thu hút bởi những gương mặt quen thuộc - đây được gọi là “hiệu ứng quen thuộc” (mere exposure effect). Nhà tâm lý học Robert Zajonc (Đại học Michigan, Mỹ) là người đầu tiên mô tả hiện tượng này vào năm 1968. Khi ta tiếp xúc nhiều với một hình ảnh, cảm giác quen thuộc khiến ta dễ sinh thiện cảm, thậm chí là tình cảm.

Ảnh minh họa.

Điều này giúp lý giải vì sao nhiều người có xu hướng chọn bạn đời mang nét giống với chính mình hoặc những gương mặt quen thuộc trong tiềm thức.

Không chỉ vậy, một số nghiên cứu đăng trên tạp chí PLOS One cũng ghi nhận rằng các cặp đôi có xu hướng trở nên giống nhau hơn theo thời gian. Giải thích cho hiện tượng này, các chuyên gia gọi đây là “bắt chước đồng cảm” (empathetic mimicry) - khi những người gắn bó lâu dài thường vô thức bắt chước biểu cảm và cảm xúc của nhau. Việc chia sẻ biểu cảm lặp đi lặp lại trong thời gian dài khiến các nhóm cơ mặt phát triển tương tự, dần tạo ra nét giống nhau trên khuôn mặt.

Ngoài ra, khi hai người thường xuyên xuất hiện cùng nhau trong ảnh, người khác sẽ hình thành liên tưởng thị giác rằng họ giống nhau, càng củng cố cảm giác “tướng phu thê”.

Sống hạnh phúc, càng dễ “giống nhau”

Theo trang LiveScience, nhà tâm lý học Robert Zajonc từng thực hiện một nghiên cứu đăng trên Motivation and Emotion (1987), phân tích ảnh của các cặp vợ chồng khi mới cưới và sau 25 năm chung sống. Kết quả cho thấy nhiều cặp trở nên giống nhau rõ rệt theo thời gian, đặc biệt ở nhóm có mức độ hạnh phúc cao. Zajonc cho rằng việc chia sẻ cảm xúc, nét mặt và thói quen sinh hoạt chính là yếu tố tạo nên sự tương đồng ngoại hình.

Tương tự, một nghiên cứu năm 2006 của Đại học Liverpool (Anh) cũng cho thấy con người thường bị thu hút bởi những người có tính cách tương đồng và ngoại hình tương tự có thể đóng vai trò trong việc hình thành sự gắn bó lâu dài. Khi được yêu cầu chọn ra những cặp nam - nữ có ngoại hình giống nhau nhất, đa số tình nguyện viên vô thức chọn đúng các cặp vợ chồng thực sự.

Dấu ấn di truyền và lựa chọn bạn đời

Theo một số nghiên cứu về di truyền học tại Đại học Western Ontario (Canada), con người có xu hướng bị thu hút bởi những người có bộ gene tương đồng - hiện tượng được gọi là assortative mating. Điều này có thể phần nào lý giải việc các cặp đôi lâu năm có nhiều nét tương đồng, không chỉ về tính cách mà còn về diện mạo.

Ảnh hưởng từ môi trường và lối sống

Ngoài yếu tố tâm lý và di truyền, chế độ dinh dưỡng, sinh hoạt và môi trường sống chung cũng đóng vai trò đáng kể. Khi hai người ăn uống cùng nhau, chia sẻ thói quen sinh hoạt tương tự, chế độ ăn có thể ảnh hưởng đến vóc dáng, da dẻ, thậm chí đường nét khuôn mặt.

Thêm vào đó, việc cùng sống trong một môi trường với khí hậu, ánh nắng, nhiệt độ và độ ẩm giống nhau khiến làn da, tóc và một số đặc điểm ngoại hình dần trở nên tương đồng.

Hình bóng cha mẹ trong lựa chọn bạn đời

Một giả thuyết khác đến từ Sigmund Freud, nhà tâm lý học nổi tiếng, cho rằng con người có xu hướng lựa chọn bạn đời gợi nhớ đến hình ảnh cha hoặc mẹ - những người gắn liền với cảm giác an toàn và yêu thương từ thuở nhỏ.

Nghiên cứu của Bereczkei và cộng sự (2004) cũng xác nhận rằng nhiều người dị tính đánh giá đối tượng hấp dẫn hơn nếu người đó có nét giống cha hoặc mẹ mình. Do đó, nếu chúng ta vốn mang đặc điểm giống cha hoặc mẹ, việc bị thu hút bởi người có nét tương tự cũng đồng nghĩa với việc chọn người giống chính bản thân - dẫn đến cảm giác “giống nhau” trong tình yêu.

“Tướng phu thê” không chỉ là niềm tin dân gian mà còn có cơ sở khoa học: từ hiệu ứng quen thuộc, bắt chước đồng cảm, di truyền học, môi trường sống đến thói quen sinh hoạt. Khi hai người gắn bó và đồng hành lâu dài, họ không chỉ hòa hợp tâm hồn mà còn dần hòa hợp cả diện mạo, trở thành minh chứng sống động cho tình yêu bền chặt theo thời gian.