Vì sao không cần để ý, con người vẫn có thể thở đều đặn?

Ảnh minh họa.

Thở là một quá trình tự động nhưng không hề đơn giản. Nó được điều khiển bởi trung khu hô hấp nằm trong hành tủy, một phần của thân não. Đây là “trung tâm chỉ huy” chuyên theo dõi và điều chỉnh nhịp thở liên tục suốt đời, kể cả khi bạn không hề để tâm. Trung khu này nhận tín hiệu từ cơ thể – như nồng độ CO₂ trong máu, độ pH hoặc lượng oxy – và từ đó ra lệnh cho cơ hô hấp hoạt động nhịp nhàng, đảm bảo đủ oxy cung cấp cho não, tim và các cơ quan.

Sở dĩ bạn không cần ý thức về việc thở là nhờ hệ thần kinh tự chủ, một hệ thống vận hành âm thầm nhưng cực kỳ quan trọng, chịu trách nhiệm kiểm soát các chức năng sống cơ bản như nhịp tim, huyết áp, tiêu hóa và hô hấp. Nhờ vậy, bạn có thể ngủ, nói chuyện, làm việc hoặc thậm chí bất tỉnh – mà vẫn duy trì được sự sống.

Tuy nhiên, điều đặc biệt là hô hấp là một trong số ít chức năng cơ thể vừa tự động vừa có thể điều khiển bằng ý chí. Bạn có thể chủ động nín thở, thở sâu hay thay đổi nhịp thở theo ý mình, như trong thiền định hoặc lúc hoảng sợ. Nhưng nếu bạn ngưng thở quá lâu, trung khu hô hấp sẽ "can thiệp", khiến bạn buộc phải hít thở lại để bảo vệ cơ thể khỏi thiếu oxy.

Nói cách khác, cơ thể bạn được lập trình để sống sót kể cả khi bạn không để tâm đến việc đang sống như thế nào. Chính cơ chế này cho thấy sự kỳ diệu của sinh học và sự tinh vi của não bộ – một hệ thống âm thầm làm việc mỗi ngày, giúp bạn thở – và sống – mà không cần phải nhắc mình phải làm thế.