Vì sao sầu riêng lại được gọi là sầu riêng?

Gai góc và khác biệt từ vỏ đến mùi

Ngay từ vẻ ngoài, sầu riêng đã là một trái cây nổi bật. Lớp vỏ cứng đầy gai nhọn khiến người ta khó có thể cầm nắm bằng tay trần. Khi bổ ra, phần cơm vàng béo ngậy bên trong lại tỏa ra mùi hương đặc trưng, đậm đến mức gây tranh cãi. Có người yêu thích đến mức nghiện, có người lại không thể chịu nổi dù chỉ ngửi thoáng qua.

Tên gọi "sầu riêng", theo nhiều nhà ngôn ngữ học, có thể bắt nguồn từ chính đặc điểm này. "Sầu" – một từ gợi buồn, có thể liên tưởng đến cảm giác ám ảnh, khó chịu của người không chịu được mùi sầu riêng. "Riêng" – không chỉ là chỉ tính chất “cá biệt” mà còn ngụ ý rằng loại quả này có một bản sắc đặc trưng không thể lẫn vào đâu.

Ảnh minh họa.

Phiên âm từ tiếng Mã Lai và sự Việt hóa đầy thi vị

Một giả thuyết ngôn ngữ khác cho rằng, "sầu riêng" là cách người Việt phiên âm từ tiếng Mã Lai cổ “durian”. Trong tiếng Mã Lai, từ "duri" có nghĩa là "gai nhọn", chỉ phần vỏ bên ngoài của trái cây. Khi truyền vào Việt Nam, từ "durian" dần được đọc chệch thành "sầu riêng". Tuy nhiên, người Việt không chỉ phiên âm máy móc – họ còn vô thức gán cho cái tên ấy một chiều sâu cảm xúc. Và từ đó, trái sầu riêng không chỉ được nhận diện bằng mùi hay hình dáng, mà còn bởi nỗi “sầu” rất riêng gợi nên từ tên gọi.

Những truyền thuyết buồn mang tính dân gian

Một cách lý giải khác, đậm chất văn hóa dân gian, gắn liền cái tên "sầu riêng" với những câu chuyện tình buồn. Ở một số vùng Đông Nam Á, người ta kể lại những huyền thoại về một tình yêu bị chia cắt, để rồi cây sầu riêng mọc lên như một sự hóa thân của nỗi đau chia lìa. Tên gọi “sầu riêng” vì thế vừa gợi tiếc nuối, vừa mang vẻ lãng mạn pha lẫn u buồn, như chính cảm giác khi ăn loại quả này – ban đầu có thể lạ lẫm, khó chịu, nhưng một khi đã quen lại khiến người ta mê mẩn, nhớ mãi không thôi.

Một loại quả mang đậm bản sắc văn hóa

Dù được lý giải theo hướng nào, từ góc nhìn ngôn ngữ học hay dân gian, cái tên “sầu riêng” vẫn là một minh chứng thú vị cho cách người Việt tiếp nhận và đặt tên sự vật bằng cảm quan, cảm xúc và trí tưởng tượng phong phú. Sầu riêng không đơn thuần là một loại quả – nó là trải nghiệm. Từ cái nhìn gai góc bên ngoài, đến hương vị béo ngậy bên trong, tất cả đều khiến người ta có cảm giác như đang nếm một thứ “sầu” rất đỗi “riêng” – không dành cho số đông, không dễ tiếp cận, nhưng một khi đã yêu thì chẳng thể nào quên.