Phát triển hạ tầng trí tuệ nhân tạo quốc gia

Ảnh minh hoạ.

Hạ tầng trí tuệ nhân tạo quốc gia được xác định là một hệ thống hợp nhất, bao gồm các thành phần liên kết chặt chẽ cả về vật chất và phi vật chất. Hệ thống này được quy hoạch và đầu tư đồng bộ, trở thành bộ phận trọng yếu của hạ tầng số quốc gia.

Mục đích của việc phát triển hạ tầng AI quốc gia là phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Quan trọng hơn, chính sách này nhằm xây dựng nền tảng vật chất, dữ liệu và công nghệ cốt lõi, bảo đảm năng lực tự chủ, giảm phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài và thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Vai trò dẫn dắt của Nhà nước

Việc phát triển hạ tầng AI quốc gia phải tuân thủ các nguyên tắc cốt lõi, trong đó Nhà nước giữ vai trò dẫn dắt. Nhà nước có trách nhiệm kiến tạo, đầu tư vào các thành phần hạ tầng lõi cũng như huy động tối đa nguồn lực xã hội thông qua các cơ chế hợp tác công - tư (PPP), khuyến khích khu vực tư nhân tham gia đầu tư, xây dựng và vận hành các trung tâm dữ liệu, nền tảng tính toán và hệ sinh thái AI.

Việc phát triển hạ tầng phải đảm bảo cân bằng giữa tự chủ quốc gia và hợp tác quốc tế, giữa công nghệ mở và công nghệ thương mại; Bảo đảm công bằng, minh bạch, bao trùm trong tiếp cận và khai thác hạ tầng, nhằm khuyến khích cạnh tranh lành mạnh và chống độc quyền, lãng phí; Phát triển bền vững, ưu tiên sử dụng năng lượng sạch, tiết kiệm năng lượng, gắn với bảo vệ môi trường. Đặc biệt, dự thảo đề cao yêu cầu bảo đảm an ninh, an toàn thông tin, an ninh mạng và bảo vệ dữ liệu trọng yếu.

Các thành phần cốt lõi của hạ tầng AI

Hạ tầng AI quốc gia được quy hoạch phát triển theo các phân lớp:

Lớp tính toán: Bao gồm siêu máy tính quốc gia, GPU cloud, và nền tảng điện toán đám mây chuyên dụng.

Lớp dữ liệu: gồm cơ sở dữ liệu quốc gia và kho dữ liệu chiến lược, được chuẩn hóa, làm sạch và gán nhãn.

Lớp mô hình và nền tảng: Bao gồm các mô hình nền tảng, đặc biệt là mô hình ngôn ngữ lớn tiếng Việt và các mô hình phục vụ mục tiêu quốc gia.

Lớp thiết bị và hạ tầng mạng: Gồm trung tâm dữ liệu, hệ thống lưu trữ và thiết bị mạng đáp ứng yêu cầu bảo mật, hiệu năng.

Hạ tầng trí tuệ nhân tạo được chia thành hai mảng phục vụ chính: Hạ tầng phục vụ an ninh - quản trị quốc gia (dùng cho cơ quan nhà nước và dữ liệu trọng yếu) và Hạ tầng phục vụ khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo (cung cấp tài nguyên tính toán hiệu năng cao, dữ liệu mở cho nghiên cứu, giáo dục).

Chiến lược dữ liệu cho nền tảng hạ tầng AI

Việt Nam đặc biệt chú trọng việc thiết lập Cơ sở dữ liệu quốc gia cho trí tuệ nhân tạo để phục vụ nghiên cứu và ứng dụng thực tiễn. Dự thảo Luật quy định cơ chế quản lý minh bạch với ba nhóm dữ liệu: Dữ liệu mở: Công khai, miễn phí, không hạn chế sử dụng; Dữ liệu mở có kiểm soát: Truy cập có điều kiện, tuân thủ quy tắc về bảo mật hoặc nghĩa vụ đóng góp ngược; Dữ liệu thương mại: Cung cấp trên cơ sở hợp đồng, có thu phí

Nhà nước bảo đảm chủ quyền trí tuệ nhân tạo quốc gia bằng cách làm chủ công nghệ lõi, dữ liệu và hạ tầng, giảm phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài. Việc lưu trữ, xử lý và chuyển giao dữ liệu trọng yếu, dữ liệu cá nhân của công dân Việt Nam trong các hoạt động trí tuệ nhân tạo phải tuân thủ quy định của pháp luật về dữ liệu, pháp luật về bảo vệ dữ liệu cá nhân và pháp luật về an ninh mạng. Nhà cung cấp nước ngoài cung cấp hệ thống trí tuệ nhân tạo rủi ro cao trong lĩnh vực trọng yếu phải tuân thủ quy định lưu trữ dữ liệu nội địa và an ninh quốc gia.

Hệ thống trí tuệ nhân tạo rủi ro cao sử dụng trong lĩnh vực trọng yếu phải tuân thủ quy định về an ninh, kiểm định, cấp phép và ưu tiên công nghệ nội địa hoặc hợp tác công nghệ tin cậy có giám sát.

Để khuyến khích sự tham gia, Nhà nước sẽ thiết lập cổng chia sẻ tài nguyên AI quốc gia và áp dụng cơ chế ưu đãi (ưu tiên tiếp cận hạ tầng, miễn giảm thuế, hỗ trợ tài chính, công nhận đóng góp cộng đồng) cho các tổ chức, cá nhân đóng góp mã nguồn mở, công cụ, mô hình và dữ liệu.

Việc đưa các quy định về hạ tầng vào Luật AI thể hiện tầm nhìn dài hạn của Việt Nam, đặt AI làm động lực trung tâm của nền kinh tế số và xã hội số, đồng thời bảo vệ chủ quyền số quốc gia trong kỷ nguyên toàn cầu hóa công nghệ.