Bẫy tín dụng đen bùng phát

Ts. Bùi Quang Tín, chuyên gia kinh tế khuyến cáo cần cẩn trọng khi tham gia vay tiền của bất kỳ tổ chức cho vay nào, đặc biệt phải xem kỹ các nội dung trên hợp đồng, nội dung của các thỏa thuận trên hợp đồng hay giấy cho vay.

Vay tiêu dùngtăng cao

Theo thống kê của FiinGroup, tín dụng tiêu dùng tăng trung bình tới 66,3%/năm trong giai đoạn 2015 - 2017, cao hơn nhiều so với mức 20% của giai đoạn 2013- 2014. Tăng trưởng của năm 2018 đạt 30,4%, thấp hơn với mức 59% trung bình 5 năm trước.

Tín dụng tiêu dùng ngày càng có vai trò quan trọng khi tỷ trọng tín dụng tiêu dùng trong tổng tín dụng cho nền kinh tế đã tăng từ mức 12,3% năm 2016 lên 17% năm 2017 và 19,7% năm 2018. Tuy nhiên, đây vẫn là mức thấp hơn so với các nước phát triển trên thế giới (40-50%).

Còn theo nhận định của Chứng khoán Rồng Việt (VDSC), những năm gần đây, người tiêu dùng Việt Nam đã sẵn sàng hơn trong việc mua sắm các mặt hàng có giá trị lớn sau khi trang trải các chi phí sinh hoạt thiết yếu, như sản phẩm công nghệ mới hoặc các kỳ nghỉ/du lịch, nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống. Đồng thời, xu hướng tiêu dùng của người Việt dần thay đổi theo hướng người dân chuyển từ thanh toán bằng tiền mặt sang thanh toán qua ngân hàng và có xu hướng sẵn sàng vay nợ cho các nhu cầu của đời sống thay vì tích lũy, tiết kiệm đến khi đủ số tiền để mua sản phẩm mình mong muốn.

Thống kê của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cho thấy trên toàn hệ thống hiện có 16 công ty tài chính đang hoạt động, trong đó có 12 công ty tài chính tín dụng tiêu dùng như FE Credit, Home Credit, MCredit... Các công ty này cạnh tranh trực tiếp với nhau tại các trung tâm điện máy, cửa hàng, cho vay trực tiếp khi khách hàng mua sản phẩm dịch vụ, phát hành thẻ tín dụng với lãi suất cho vay 1,7 - 5,2%/tháng tùy theo số tiền vay, thời gian vay.

Hệ thống ngân hàng thương mại cũng đang tăng cường chạy đua trong lĩnh vực vay tiêu dùng khi liên kết với các đơn vị bán hàng, cung cấp hàng áp dụng lãi suất bằng 0% trong trường hợp khách hàng sử dụng thẻ tín dụng thanh toán hàng hóa.

Việc phát triển dịch vụ cho vay tiêu dùng nhằm đáp ứng nhu cầu của các cá nhân, góp phần quan trọng vào tăng trưởng kinh tế của mỗi quốc gia, đồng thời ngăn chặn tình trạng cho vay tự phát trong xã hội do quan hệ cung không đủ cầu (tín dụng đen).

Tuy nhiên, trên thực tế, nhắm vào nhu cầu vay tiêu dùng nhanh gọn, đơn giản, nhiều công ty, nhất là các ứng dụng cho vay online đã thả sức cho vay với thủ tục đơn giản (chỉ cần bản chụp một số giấy tờ tùy thân) nhưng sau đó nếu con nợ không trả được thì sẽ phải chịu lãi suất “cắt cổ” và những hình thức đòi nợ “khủng bố”.

Cần phân biệt rõ các hình thức vay để tránh “bẫy” tín dụng đen

Cẩn trọng với “bẫy”

Theo các chuyên gia, thời điểm cuối năm, nhu cầu tín dụng tiêu dùng tăng cao, nhiều người sẽ tìm đến phương thức cho vay đơn giản để vay vốn dễ dẫn tới nguy cơ mắc “bẫy” tín dụng đen.

Ts. Bùi Quang Tín cho biết thời gian vừa qua, cho vay tiêu dùng đã biến tướng rất phức tạp, tác động tiêu cực đến cuộc sống của người dân, tạo áp lực rất lớn cho người vay tiền.

Trước tình hình này, NHNN gần đây đã có biện pháp thanh tra, giám sát chặt chẽ hoạt động của các công ty tài chính, những đơn vị cho vay ngang hàng, cho vay online… Bên cạnh đó, NHNN cũng đưa ra nhiều chính sách để siết hoạt động cho vay tiêu dùng phù hợp với hành lang pháp lý, phù hợp với sự quản lý chung của các công ty cho vay tiêu dùng trên thế giới.

Phó Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết NHNN tiếp tục mở rộng tín dụng đi đôi với an toàn chất lượng tín dụng; bảo đảm cung ứng vốn cho nền kinh tế, tạo điều kiện thuận lợi trong tiếp cận vốn tín dụng của doanh nghiệp và người dân... NHNN sẽ tiếp tục phối hợp với các bộ, ngành liên quan để góp phần ngăn chặn và đẩy lùi nạn tín dụng đen.

Ts. Cấn Văn Lực, chuyên gia tài chính - ngân hàng, đánh giá hệ thống cho vay tiêu dùng hiện nay khá đa dạng đã đáp ứng nhiều hơn nhu cầu ngày càng tăng của người dân. Tuy nhiên, cùng với đó, người đi vay phải tìm hiểu kỹ các loại hình, nếu không sẽ bị lừa vay phải lãi suất cao. Đặc biệt, bên cạnh hệ thống ngân hàng, công ty tài chính, một vài công ty cho vay ngang hàng hoạt động chính thống, bài bản, cũng có hàng loạt mô hình biến tướng tín dụng đen như cầm đồ, một số app vay tiền online, một số hình thức huy động vốn đa cấp…

Vì vậy, cả người đi vay hay cho vay cần cảnh giác với những loại hình này và tốt nhất là không nên tham gia. Các chuyên gia khuyến cáo khi có nhu cầu vay, người vay cần tìm hiểu rõ thông tin pháp lý của đơn vị cho vay trước khi quyết định nộp hồ sơ vay. Khi trao đổi thông tin với nhân viên tư vấn tín dụng, cần hỏi rõ các thông tin của nhân viên tư vấn hoặc yêu cầu nhân viên tư vấn cung cấp hình chụp danh thiếp, tránh tình trạng bị giả mạo đánh cắp thông tin.

“Người dân cần chọn lựa những kênh tài chính an toàn và phù hợp, ví dụ như ngân hàng hay công ty tài chính, đó là những đơn vị, tổ chức cho vay hợp pháp. Cần lưu ý những nội dung có trên hợp đồng để xem có đáp ứng được khả năng trả nợ của mình hay không. Đặc biệt, chú ý nhiều đến vấn đề lãi suất, tránh tình trạng lãi suất trả góp là 0% nhưng thực tế lại không phải là như vậy”, Ts. Bùi Quang Tín nói.