"Dọn ổ" bằng cơ chế ưu tiên, thu hút dòng vốn từ "đại bàng" công nghệ

Số liệu của Tổng cục Thống kê cho thấy, tính đến 20/12/2022, tổng vốn đầu tư nước ngoài đăng ký vào Việt Nam bao gồm vốn đăng ký cấp mới, vốn đăng ký điều chỉnh và giá trị góp vốn mua cổ phần của nhà đầu tư (NĐT) nước ngoài ước đạt gần 27,72 tỷ USD, giảm 11% so với năm trước.

Theo bà Phí Thị Hương Nga - Phó Vụ trưởng phụ trách Vụ Thống kê Công nghiệp và Xây dựng (Tổng cục Thống kê, Bộ Kế hoạch & Đầu tư), mức sụt giảm này thể hiện khó khăn chung trong ngắn hạn của nền kinh tế thế giới cũng như Việt Nam trước những biến động và rủi ro của năm 2022.

"Có thể kể đến một số khó khăn như đầu tư ra nước ngoài của các nước phát triển có xu hướng chững lại. Mặc dù dịch bệnh đã được kiểm soát trên thế giới nhưng lại có một số yếu tố khác ảnh hưởng và làm kinh tế thế giới rất khó khăn như xung đột chính trị tại một số quốc gia, áp lực lạm phát và giá cả leo thang, nhu cầu hàng hóa có xu hướng giảm, điều kiện tài chính toàn cầu có xu hướng thắt chặt hơn, việc đứt gãy chuỗi cung ứng chưa được khắc phục hoàn toàn. Vì vậy, những yếu tố này đã gây áp lực lên dòng vốn FDI toàn cầu và phần nào ảnh hưởng lên thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài của Việt Nam", bà Phí Thị Hương Nga nói.

Tuy vốn đầu tư đăng ký giảm 11% nhưng nhìn vào chi tiết thì cũng thấy có tín hiệu tích cực. Trong tổng vốn đăng ký thì phần vốn điều chỉnh tăng thêm tăng mạnh, kể cả vốn đầu tư cũng như số lượt dự án điều chỉnh. Số lượt dự án điều chỉnh tăng 12,4% so với cùng kỳ, còn số vốn tăng 14,2% so với cùng kỳ.

Mức tăng này của vốn đầu tư điều chỉnh trong bối cảnh thu hút vốn đầu tư cấp mới và góp vốn mua cổ phần giảm khẳng định niềm tin của nhà đầu tư (NĐT) nước ngoài đối với chính sách kinh tế vĩ mô của Việt Nam ổn định và Việt Nam vẫn là điểm an toàn. Các NĐT đang hoạt động ở Việt Nam cũng đã đưa ra quyết định mở rộng và bổ sung vốn để đầu tư cũng như mở rộng hoạt động sản xuất, kinh doanh ở Việt Nam.

Về vốn đầu tư thực hiện tại Việt Nam, với môi trường kinh doanh ổn định, kể cả những năm có dịch COVID-19 (năm 2020 - 2021) đạt mức khá. Năm 2022, với một số yếu tố ảnh hưởng từ kinh tế thế giới nhưng với môi trường kinh doanh ổn định và chính sách thu hút đầu tư nước ngoài rất tốt của Chính phủ Việt Nam, vốn đầu tư thực hiện vẫn duy trì mức tăng trưởng khá.

Trước năm 2019, tỷ lệ vốn thực hiện trên vốn đăng ký đạt từ 50 - dưới 60%. Tuy nhiên, từ năm 2020 trở lại đây, tỷ lệ này có mức tăng trưởng cao. Cụ thể, năm 2020, tỷ lệ vốn thực hiện trên vốn đăng ký là 70%, và năm 2021 giảm xuống 63%.

"Tuy nhiên, trong năm 2021, nếu loại trừ 2 dự án tỷ đô đăng ký rất lớn là 4,41 tỷ USD thì tỷ lệ vốn đăng ký trên vốn thực hiện vẫn đạt 73,8%. Và năm 2022, tỷ lệ vốn thực hiện trên vốn đăng ký đạt 80,8%. Điều này cho thấy với xu thế đầu tư toàn cầu khó khăn như vậy nhưng môi trường kinh doanh ổn định, chính sách thu hút đầu tư của Chính phủ Việt Nam tốt nên vốn đầu tư thực hiện của các NĐT đang hoạt động sản xuất kinh doanh vẫn thu hút tốt và vẫn có sự tăng trưởng liên tục qua các năm", Phó Vụ trưởng phụ trách Vụ Thống kê Công nghiệp và Xây dựng nhìn nhận.

Cũng theo chuyên gia, nếu như trong những năm tới, kinh tế thế giới ổn định lại, các hoạt động đầu tư không bị khó khăn như hiện nay thì có thể các dòng vốn nước ngoài thu hút nhiều hơn trong những năm tới, tỷ lệ vốn thực hiện trên vốn đăng ký có thể tiếp tục quay về mức bình thường là 50 - 60%.

Phó Vụ trưởng phụ trách Vụ Thống kê Công nghiệp và Xây dựng khuyến nghị, đối với đầu tư nước ngoài, thời gian tới, để thu hút dòng vốn đầu tư nước ngoài có chất lượng, trước hết phải chú trọng đến việc đáp ứng các nhu cầu của các tập đoàn lớn, các tập đoàn xuyên quốc gia về thời gian đàm phán, ký thỏa thuận và triển khai thực hiện. Ưu tiên thực hiện đối với các nhà đầu tư chiến lược và tạo lập các chuỗi sản xuất toàn cầu.

Đặc biệt, cần xây dựng các cơ chế ưu tiên với doanh nghiệp sản xuất công nghệ cao cũng như ưu tiên với các DN có chuyển giao công nghệ với DN trong nước.

Đối với DN trong nước, cần tập trung nâng cao năng lực nội tại của DN để đáp ứng nhu cầu cũng như các đơn vị mắt xích vệ tinh cho các DN nước ngoài. Để từ đó các DN trong nước ngày càng tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị sản xuất toàn cầu.

Cần tập trung hoàn thiện chính sách, thể chế về đầu tư và tạo điều kiện thuận lợi cho NĐT nước ngoài. Ban hành chính sách phù hợp với từng ngành, từng lĩnh vực, từng địa phương để phù hợp với việc thu hút vốn đầu tư có chất lượng theo mục tiêu của Chính phủ.

Đối với các khu công nghiệp và khu chế xuất, cần ưu tiên mở rộng xây mới và cần công bố các khu công nghiệp có quỹ đất sạch, có cơ sở hạ tầng sẵn sàng để chuẩn bị đón các NĐT có thể thực hiện ngay.

Cũng theo chuyên gia, một giải pháp rất quan trọng để thu hút đầu tư và để ổn định sản xuất kinh doanh là Chính phủ và các bộ, ngành chủ động triển khai các hoạt động vận động xúc tiến đầu tư cũng như thu hút đơn hàng, Đồng thời khẳng định Việt Nam vẫn là điểm đến an toàn, tin cậy

Chính phủ và các bộ, ngành tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho DN có hoạt động đầu tư tại Việt Nam. Đồng thời, chủ động kết nối làm việc với các tập đoàn lớn của thế giới để trao đổi, chia sẻ cơ hội đầu tư tại Việt Nam.

Liên quan đến cơ sở hạ tầng, Chính phủ và các bộ ngành cần đẩy mạnh về đầu tư cơ sở hạ tầng sao cho đồng bộ và kết nối giao thông thông suốt giữa các tỉnh, thành phố, các vùng miền để tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư và bảo đảm cung cầu hàng hóa cũng như chuỗi lưu thông được vận hành bình thường.

Giải pháp cuối cùng, theo chuyên gia là Chính phủ và các bộ, ngành cần chủ động hơn trong việc theo dõi xu hướng dịch chuyển của dòng đầu tư toàn cầu cũng như dòng đầu tư vào Việt Nam để điều chỉnh chính sách phù hợp, qua đó thu hút dòng vốn đầu tư có chất lượng.