Kiến nghị xây dựng quy trình thủ tục đầu tư đặc biệt theo các bước

Mới đây, Bộ Tư pháp có công văn đề nghị Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tham gia Hội đồng thẩm định Dự thảo Nghị định quy định chi tiết Luật Đầu tư về thủ tục đầu tư đặc biệt.

Theo VCCI, thủ tục đầu tư đặc biệt là quy trình thực hiện dự án đầu tư khác biệt so với các dự án đầu tư thông thường khác, trong đó lược bỏ khá nhiều các loại giấy phép, thủ tục hành chính trong quá trình thực hiện đầu tư, chuyển từ cơ chế quản lý từ “tiền kiểm” sang “hậu kiểm”, rút ngắn rất lớn thời gian triển khai, thực hiện dự án. Đây là một bước đột phá lớn trong quy định của pháp luật về đầu tư và kỳ vọng sẽ thu hút được các nhà đầu tư trong những lĩnh vực công nghệ cao.

Điều 36a Luật Đầu tư (sửa đổi) đã quy định cơ bản về quy trình thủ tục đầu tư đặc biệt. VCCI cho rằng, với tính chất của văn bản hướng dẫn, dự thảo cần bảo đảm cụ thể hóa và thể hiện được tinh thần cải cách, đột phá của quy định này.

Việc thực hiện dự án đầu tư liên quan đến rất nhiều các quy định trong nhiều ngành, lĩnh vực. Ở từng giai đoạn thực hiện dự án đầu tư, chủ đầu tư sẽ phải thực hiện các thủ tục, xin các loại giấy phép khác nhau cho đến khi dự án đầu tư đi vào vận hành.

Trong giai đoạn thực hiện dự án, nếu có cấu phần xây dựng, chủ đầu tư phải thực hiện các thủ tục thẩm duyệt thiết kế sau cơ sở, xin giấy phép xây dựng, giấy phép về môi trường, giấy chứng nhận đăng ký chuyển giao công nghệ… Tại giai đoạn kết thúc dự án, đối với một số công trình xây dựng phải thực hiện thủ tục nghiệm thu công trình, nghiệm thu phòng cháy và chữa cháy …

Thủ tục đầu tư đặc biệt có một số điểm khác biệt so với việc thực hiện các dự án đầu tư thông thường khác, trong đó lược bỏ một số giấy phép, thủ tục mà nhà đầu tư phải thực hiện với cơ quan nhà nước trong quá trình thực hiện dự án đầu tư, thay vào đó nhà đầu tư sẽ cam kết thực hiện các tiêu chuẩn, điều kiện, quy chuẩn kỹ thuật theo quy định của pháp luật về xây dựng, bảo vệ môi trường, phòng cháy, chữa cháy.

Khoản 7 Điều 36a Luật Đầu tư quy định “Dự án đăng ký đầu tư theo quy định của Điều này không phải thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư, thẩm định công nghệ, lập báo cáo đánh giá tác động môi trường, lập quy hoạch chi tiết, cấp giấy phép xây dựng và các thủ tục để được phê duyệt, chấp thuận, cho phép trong lĩnh vực xây dựng, phòng cháy, chữa cháy”.

Tuy nhiên, để bảo đảm tính minh bạch, tạo thuận lợi cho nhà đầu tư dễ hình dung vào các bước thực hiện cũng như tạo căn cứ cho cơ quan quản lý giám sát, quản lý, VCCI đề nghị cần phải xây dựng quy trình thủ tục đầu tư đặc biệt theo các bước, từ giai đoạn chuẩn bị dự án đầu tư cho đến khi giai đoạn đưa vào dự án vào thực hiện. Trong mỗi giai đoạn, đối chiếu với dự án đầu tư thông thường, nhà đầu tư theo thủ tục đặc biệt không phải thực hiện thủ tục/xin giấy phép nào.

Theo phân tích của VCCI, quy định hiện tại dự thảo mới chỉ tập trung vào giai đoạn đầu của dự án, đăng ký đầu tư, còn các giai đoạn thực hiện dự án, kết thúc đưa dự án còn khá mờ nhạt. Cách thức thiết kế vẫn chưa đủ rõ việc nhà đầu tư sẽ được miễn các loại giấy phép, thủ tục nào, phải thực hiện thủ tục nào, cần có tài liệu nào.

Ngoài ra, để bảo đảm thuận lợi khi triển khai thực hiện, cần thiết phải sửa đổi đồng thời pháp luật về môi trường liên quan đến trình tự, thủ tục cấp giấy phép môi trường đối với dự án đầu tư theo thủ tục đặc biệt.

"Tóm lại, để bảo đảm thuận lợi trong triển khai dự án đầu tư theo thủ tục đặc biệt, đề nghị thiết kế trình thực thực hiện dự án đầu tư từ giai đoạn chuẩn bị cho đến giai đoạn vận hành, trong đó quy định rõ các loại thủ tục được miễn, thủ tục nào phải thực hiện, đồng thời có biện pháp để xử lý các quy định có liên quan để điều chỉnh phù hợp với việc triển khai thực hiện dự án đầu tư này", VCCI đề xuất.

Về lĩnh vực áp dụng thủ tục đầu tư đặc biệt, khoản 1 Điều 2 Dự thảo dẫn chiếu tới khoản 1 Điều 36a Luật Đầu tư, nhưng quy định theo hướng mở hơn tại khoản 2 đó là bổ sung thêm “các lĩnh vực công nghệ mới, công nghệ tiên tiến hoặc sản phẩm được tạo ra từ công nghệ mới, công nghệ tiên tiến có tính cấp thiết, phục vụ nh cầu phát triển kinh tế – xã hội” vào lĩnh vực áp dụng thủ tục đầu tư đặc biệt.

"Việc mở rộng hơn lĩnh vực áp dụng thủ tục đầu tư đặc biệt vừa tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các dự án đầu tư có công nghệ mới, tiên tiến ở tương lai được áp dụng thủ tục này vừa bảo đảm tính ổn định của pháp luật, khi không phải sửa quy định pháp luật để bổ sung. Điều này là phù hợp trong bối cảnh khoa học công nghệ phát triển như vũ bão hiện nay", VCCI đánh giá.

Tuy vậy, VCCI cho rằng, cần có cơ chế để nhà đầu tư kiến nghị các dự án được thực hiện theo thủ tục đầu tư đặc biệt. Đề nghị bổ sung quy định, nhà đầu tư có thể để xuất với Bộ Kế hoạch và Đầu tư báo cáo Thủ tướng Chính phủ quyết định áp dụng thủ tục đầu tư đặc biệt đối với các dự án thuộc lĩnh vực công nghệ mới, công nghệ tiên tiến hoặc sản phẩm được tạo ra từ công nghệ mới, công nghệ tiên tiến.

Cần quy định rõ về quy trình để Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định áp dụng thủ tục đầu tư đặc biệt đối với dự án thuộc lĩnh vực công nghệ mới, công nghệ tiên tiến hoặc sản phẩm được tạo ra từ công nghệ mới, công nghệ tiên tiến có tính cấp thiết, phục vụ nhu cầu phát triển kinh tế – xã hội chưa được quy định tại khoản 1 Điều 36a Luật Đầu tư...