Vì sao Hà Nội chỉ có 1 doanh nghiệp nông nghiệp công nghệ cao?

Duy nhất 1 doanh nghiệp được chứng nhận

Theo số liệu của Cục Trồng trọt (Bộ NN&PTNT), tính đến tháng 9/2023, cả nước có khoảng 290 doanh nghiệp (DN) nông nghiệp đang ứng dụng công nghệ cao (CNC) vào sản xuất. Trong đó, lĩnh vực trồng trọt có 126 DN, chiếm 43,5%.

Tuy nhiên, đến nay mới chỉ có có 72 DN nông nghiệp được công nhận là DN nông nghiệp ứng dụng CNC trong các lĩnh vực trồng trọt, thủy sản, chăn nuôi với giấy chứng nhận còn hiệu lực.

Theo bà Lê Thanh Hiếu - Trưởng ban Tư vấn Liên hiệp các hội khoa học & kỹ thuật Hà Nội, để tạo điều kiện cho các DN đăng ký sản xuất kinh doanh tại các địa phương và giảm thủ tục hành chính, Bộ NN&PTNT đã trình Thủ tướng Chính phủ giao thẩm quyền công nhận DN nông nghiệp ứng dụng CNC cho UBND các tỉnh, thành phố đối với các DN của địa phương. Tuy nhiên, số lượng DN nông nghiệp CNC tại các địa phương không tăng lên.

Đơn cử tại Hà Nội, theo báo cáo của Sở NN&PTNT, tính đến hết năm 2022, trên địa bàn thành phố có 285 mô hình sản xuất nông nghiệp ứng dụng CNC gồm 185 mô hình thuộc lĩnh vực trồng trọt, 45 mô hình thuộc lĩnh vực chăn nuôi, 54 mô hình thuộc lĩnh vực thủy sản và 1 mô hình kết hợp trồng trọt và chăn nuôi. Có 20 DN bước đầu đã tham gia đầu tư vào nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao.

Tuy nhiên, đến nay, Hà Nội mới chỉ có 1 DN nông nghiệp CNC được chứng nhận vào năm 2017 là Công ty TNHH Xuất nhập khẩu KINOKO Thanh Cao.

“Làm thể nào để các mô hình nông nghiệp ứng dụng CNC chuyển thành các DN nông nghiệp CNC hoặc ít nhất trở thành DN KH&CN là câu hỏi cần thảo luận”, bà Hiếu trăn trở.

Căn cứ quy định tại Quyết định số 19/2018/QĐ-TTg ngày 19/4/2018 của Thủ tướng Chính phủ về tiêu chí công nhận DN nông nghiệp ứng dụng CNC, năm 2021 UBND TP Hà Nội đã ban hành thủ tục hành chính về công nhận DN nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Từ năm 2023, việc chứng nhận DN nghiệp nông nghiệp CNC được thí điểm ủy quyền giao cho Sở NN&PTNT chủ trì thực hiện. Căn cứ các quy định nêu trên, việc chứng nhận đã tiếp tục được đơn giản về quy trình, thủ tục và rút ngắn quy thời gian chứng nhận.

Từ khi thủ tục hành chính được ban hành đến nay trên địa bàn thành phố mới có 1 DN đề xuất công nhận DN nông nghiệp ứng dụng CNC. Tuy nhiên, sau khi thẩm định hồ sơ cho thấy DN chưa đáp ứng đủ điều kiện theo quy định để được công nhận.

Bất cập trong công tác thẩm định

Tại hội thảo khoa học “Phát triển doanh nghiệp nông nghiệp công nghệ cao: Thực trạng và giải pháp” ngày 4/10 tại Hà Nội, đại diện Sở NN&PTNT cho biết, trong quá trình thực hiện thẩm định để công nhận DN nông nghiệp ứng dụng CNC trên địa bàn, Sở NN&PTNT nhận thấy một số khó khăn, vướng mắc cần thảo luận.

Cụ thể, một số tiêu chí xác định DN nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao quy định tại Điều 2 Quyết định số 19/2018/QĐ-TTg ngày 19/4/2018 của Thủ tướng Chính phủ còn có những bất cập, chưa phù hợp với thực tiễn.

Đối với tiêu chí tại khoản 2 Điều 2 quy định DN đáp ứng điều kiện: “Tạo ra sản phẩm nông nghiệp có chất lượng, năng suất, giá trị và hiệu quả cao, doanh thu từ sản phẩm nông nghiệp ứng dụng CNC của DN đạt ít nhất 60% trong tổng số doanh thu thuần hàng năm.”

Hiện nay có nhiều DN hoạt động đa ngành nghề, trong đó lĩnh vực sản xuất nông nghiệp chiếm tỷ trọng không lớn trong tổng doanh thu của DN. Tuy nhiên, thực tế khối lượng sản phẩm tạo ra là lớn so với tổng sản xuất nông nghiệp của DN và là loại nông sản có giá trị kinh tế cao, thuộc danh mục nông sản chủ lực của địa phương.

Việc gia tăng giá trị sản phẩm nông nghiệp thông qua quá trình sơ chế, chế biến là một trong những đích đến hiện nay trong chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp.

Quá trình thực hiện thẩm định để công nhận doanh nghiệp nông nghiệp ứng dụng CNC trên địa bàn TP Hà Nội còn bất cập.

“Vì vậy, quy định doanh thu từ sản phẩm nông nghiệp cần được làm rõ là sản phẩm là nông sản thô hay nông sản sau chế biến để thống nhất phương pháp tính toán phù hợp”, đại diện Sở NN&PTNT cho hay.

Khoản 3 Điều 2 quy định, DN phải đáp ứng điều kiện: “Có hoạt động nghiên cứu, thử nghiệm ứng dụng CNC, chuyển giao công nghệ để sản xuất sản phẩm nông nghiệp, tổng chi cho hoạt động nghiên cứu và phát triển được thực hiện tại Việt Nam trên tổng doanh thu thuần hàng năm đạt ít nhất 0,5%”.

Với lý do hoạt động đa ngành nghề như đã nêu trên, đối với tiêu chí này, tổng chi cho hoạt động nghiên cứu và phát triển được thực hiện tại Việt Nam nên được bổ sung cách tính theo hướng quy định cụ thể về số lượng đề tài, dự án, sáng kiến được cấp có thẩm quyền công nhận hoặc theo tỷ lệ % trên tổng doanh thu thuần hàng năm như đã quy định. Qua đó bảo đảm phù hợp với hoạt động của DN hiện nay.

Đối với tiêu chí về áp dụng các biện pháp thân thiện môi trường, tiết kiệm năng lượng trong sản xuất và quản lý chất lượng sản phẩm nông nghiệp đạt tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật của Việt Nam hoặc tiêu chuẩn quốc tế, hiện còn chưa có hướng dẫn, đánh giá cụ thể.

Về vai trò, thẩm quyền của các thành viên trong tổ thẩm định, theo Sở NN&PTNT Hà Nội, do không quy định cụ thể về nội dung cần thẩm định của từng thành viên, nên việc thẩm định có xu hướng dàn trải theo chức năng, nhiệm vụ của cơ quan bởi thành viên đó được cử đại diện. Nội dung thẩm định bị mở rộng hơn rất nhiều so với việc chỉ thẩm định các điều kiện theo quy định tại Điều 2 của Quyết định số 19/2018/QĐ-TTg.

“Với những khó khăn trên trong công tác chứng nhận đã phần nào làm cho các DN vừa và nhỏ đang có mong muốn đầu tư vào lĩnh vực sản xuất nông nghiệp ứng dụng CNC còn băn khoăn, chưa mạnh dạn đầu tư, mặc dù Trung ương và thành phố đã có những chính sách hỗ trợ phát triển trong thời gian qua”, đại diện Sở NN&PTNT TP Hà Nội nhìn nhận.

Cũng theo đại diện Sở NN&PTNT TP Hà Nội, để thúc đẩy phát triển nông nghiệp ứng dụng CNC nói chung và phát triển các DN nông nghiệp ứng dụng CNC nói riêng, cần được tiếp tục có những rà soát cả về chính sách, cơ chế và phương thức thực hiện chứng nhận. Để tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho các DN mạnh dạn, yên tâm đầu tư và tiếp cận chính sách hỗ trợ trong lĩnh vực này.

Ở góc độ DN, Công ty CP Giống gia súc Hà Nội kiến nghị, Nhà nước cần có các chính sách về hỗ trợ đầu tư như hỗ trợ đào tạo, phát triển nguồn nhân lực. Hỗ trợ chi phí đầu tư tạo tài sản cố định và hệ thống công trình hạ tầng xã hội. Hỗ trợ chi phí sản xuất sản phẩm CNC nghiê cứu và phát triển.

Nhà nước cũng cần nghiên cứu phương án lập các quỹ đầu tư để thúc đẩy việc nghiên cứu, phát triển CNC, tìm ra các phương pháp ứng dụng CNC vào sản xuất nông nghiệp một cách có hiệu quả và phù hợp.