Cơ chế đột phá cho điện gió ngoài khơi

Sáng ngày 11/12, với tỷ lệ tán thành cao (424/436 đại biểu có mặt), Quốc hội đã chính thức thông qua Nghị quyết về các cơ chế, chính sách phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026-2030.

Trình bày báo cáo tóm tắt tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Nghị quyết trước khi Quốc hội bấm nút thông qua, Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, Chính phủ đã phối hợp chặt chẽ với các cơ quan của Quốc hội để tiếp thu tối đa các ý kiến xác đáng, bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật.

Một trong những nội dung được quan tâm nhất tại Nghị quyết lần này là cơ chế lựa chọn nhà đầu tư cho các dự án năng lượng tái tạo lớn. Theo đó, Quốc hội thống nhất giao thẩm quyền cho Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương đầu tư, đồng thời chấp thuận nhà đầu tư không thông qua đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư đối với các dự án điện gió ngoài khơi giai đoạn 2025-2030.

Đối với giai đoạn tiếp theo (2031-2035), Nghị quyết thực hiện phân cấp mạnh mẽ khi trao thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư dự án điện gió ngoài khơi cho chủ tịch UBND cấp tỉnh.

Bên cạnh đó, cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA) cũng được mở rộng đối tượng tham gia đối với các đơn vị bán lẻ điện, nhằm linh hoạt hóa thị trường mua bán điện.

Về quy hoạch, Nghị quyết cho phép việc điều chỉnh, cập nhật quy hoạch nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn cấp bách. Tuy nhiên, việc điều chỉnh này phải bảo đảm nguyên tắc không làm thay đổi quan điểm, mục tiêu, định hướng lớn và không làm tăng tổng công suất lắp đặt theo cơ cấu từng loại hình nguồn điện đã được phê duyệt.

Để bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật, cơ quan soạn thảo đã rà soát và không đưa vào Nghị quyết những chính sách trùng lặp hoặc các nội dung đang được xem xét tại các Luật khác như: Luật Dự trữ quốc gia, Luật Quản lý nợ công (sửa đổi), Luật Đầu tư, Luật Đất đai (về cơ chế xử lý dự án chậm tiến độ).

Các vấn đề có tính biến động hoặc chuyên sâu như: điều kiện tài chính của doanh nghiệp điện gió ngoài khơi; cơ chế xử lý chi phí khảo sát; quy trình thủ tục hồ sơ; hay vấn đề phát triển điện hạt nhân mô đun nhỏ... được xác định thuộc thẩm quyền của Chính phủ quy định chi tiết để bảo đảm sự linh hoạt trong điều hành.

Phát biểu về kế hoạch triển khai, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên khẳng định, ngay sau khi Nghị quyết được thông qua, Chính phủ sẽ ban hành đầy đủ các văn bản hướng dẫn để không tạo ra "khoảng trống pháp lý".

Mục tiêu cao nhất là kịp thời tháo gỡ vướng mắc cho các dự án nguồn và lưới điện, hoàn thiện cơ chế thị trường và đẩy mạnh thu hút đầu tư. Đây là tiền đề quan trọng để bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội với mục tiêu tăng trưởng 2 con số trong những năm tới và hướng tới Net Zero vào năm 2050.

Chính phủ cũng cam kết tăng cường công khai, minh bạch, giám sát thực thi và kịp thời báo cáo cấp có thẩm quyền xử lý các vấn đề phát sinh.

Trước đó, trong các phiên thảo luận tại tổ ngày 4/12 và tại hội trường ngày 8/12, các đại biểu Quốc hội đã thống nhất cao về sự cần thiết phải sớm ban hành Nghị quyết này. Các ý kiến cho rằng, để tháo gỡ những điểm nghẽn tồn tại dai dẳng của ngành điện, nhất thiết phải có các cơ chế mang tính đột phá, đặc biệt là đối với lĩnh vực điện gió ngoài khơi và truyền tải điện, nhằm bảo đảm an ninh năng lượng trong bối cảnh nhu cầu tiêu thụ điện dự báo tăng cao.