Theo sát diễn biến thị trường, chủ động nguồn lúa gạo xuất khẩu

Xuất khẩu gạo quý 1/2024 vẫn trên đà tăng trưởng

Ngày 26/4, Bộ Công Thương chủ trì phối hợp Bộ NN&PTNT, UBND thành phố Cần Thơ tổ chức Hội nghị đánh giá kết quả xuất khẩu gạo năm 2023, Quý 1/2024 và định hướng xuất khẩu gạo trong thời gian tới.

Theo Cục xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), thống kê của cơ quan Hải quan, năm 2023, Việt Nam xuất khẩu 8,13 triệu tấn gạo trị giá 4,67 tỷ USD, tăng 14,4% về lượng và tăng 35,3% về kim ngạch so với cùng kỳ năm 2022. Giá xuất khẩu bình quân đạt 575 USD/tấn, tăng hơn 18% so bình quân năm 2022.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Phan Thị Thắng phát biểu tại hội nghị.

Đến hết quý 1/2024, xuất khẩu gạo của Việt Nam đạt hơn 2,18 triệu tấn, trị giá khoảng 1,43 tỷ USD, giá xuất trung bình là 653,9 USD/tấn; tăng 17,6% về lượng, tăng 45,5% về kim ngạch và tăng 23,6% về giá so với quý1 năm 2023.

Theo đánh giá, xuất khẩu gạo Việt Nam trong quý 1 vẫn tiếp tục chiếm lĩnh các thị trường trọng điểm có nhu cầu tiêu thụ lớn về sản lượng. Trong đó, Philippines vẫn là thị trường nhập khẩu gạo lớn nhất của Việt Nam chiếm khoảng 46,4% trong tổng lượng và chiếm 45,5% trong tổng kim ngạch xuất khẩu gạo của cả nước, đạt trên 1,01 triệu tấn, trị giá 649 triệu USD.

Indonesia là thị trường xuất khẩu lớn thứ 2, tăng gần 200% về lượng, 308,8% kim ngạch và tăng 36,4% về giá so với cùng kỳ năm 2023, với hơn 445 ngàn tấn, trị giá 285 triêu USD. Một số chủng loại gạo xuất khẩu quý 1/2024 được ưa chuộng trên thị trường là các gạo thơm (ST24, ST24, ĐT 8, Hàm Châu); gạo jasmine, gạo trắng 5% …

Tình hình xuất khẩu gạo, theo đánh giá vẫn tiếp tục đà tăng trưởng, công tác điều hành xuất khẩu mang lại nhiều kết quả tích cực góp phần tiêu thụ lúa gạo hàng hóa, đảm bảo lợi ích người trồng lúa, đảm bảo cân đối xuất khẩu và tiêu dùng nội địa, góp phần bình ổn giá; nhiều chủng loại gạo xuất với giá cao, phù hợp với nhu cầu thị trường; Doanh nghiệp (DN) thương nhân kinh doanh xuất khẩu tận dụng tốt cơ hội thị trường, bên cạnh các thị trường truyền thống như Trung Quốc, Philippines hay châu Phi cũng dần mở rộng sang các thị trường “khó tính” như Mỹ, Châu Âu…

Ông Nguyễn Phước Thiện -Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Tháp.

Tuy nhiên, hoạt động xuất khẩu còn những khó khăn thách thức cần khắc phục, đó là chiến lược đa dạng hóa thị trường còn hạn chế, xuất khẩu gạo vẫn có dấu hiệu chưa bền vững, phụ thuộc nhiều vào các thị trường truyền thống; các DN, thương nhân chưa chú trọng đúng mức việc phát triển liên kết xây dựng vùng nguyên liệu, các giải pháp truy xuất nguồn gốc, xây dựng cơ sở dữ liệu thông tin đáp ứng yêu cầu thị trường nhập khẩu; chi phí sản xuất tăng cao do giá vật tư đầu vào tăng mạnh; gạo xuất khẩu Việt Nam gặp phải sự cạnh tranh gay gắt từ các nước như Thái Lan, Myanmar, Pakistan.

Tiếp tục tháo gỡ khó khăn vướng mắc cho DN

Trước tình hình xuất khẩu gạo quý 1/2024,tại hội nghị, nhiều DN, thương nhân kinh doanh ngành hàng lúa gạo nêu lên những khó khăn, vướng mắccần tháo gỡ trong hoạt động kinh doanh xuất khẩu lúa gạo.

Bà Huỳnh Thị Bích Huyền - Chủ tịch HĐQT Công ty CP XNK Ngọc Quang Phát.

Chủ tịch HĐQT Công ty CP Xuất nhập khẩu Ngọc Quang Phát Huỳnh Thị Bích Huyền cho biết, hiện chi phí sản xuất kinh doanh tăng cao, DN cần vốn cải tiến máy móc thiết bị, đẩy mạnh thu mua lúa cho nông dân, đảm bảo nguồn gạo chủ động cho các hợp đồng xuất khẩu. Vì vậy, chúng tôi cần có sự hỗ trợ từ phía ngân hàng, mở rộng hạn mức tín dụng và giảm lãi suất cho vay.

Ông Trần Trương Tấn Tài – Tổng GĐ Công ty TNHH lúa gạo Việt Nam (Vina rice) cho hay, thời gian qua, trong kinh doanh xuất khẩu gạo vẫn còn tình trạng thương nhân, DN mạnh ai nấy làm, chưa có sự phối hợp chặt chẽ, ít chia sẽ thông tin nhằm đảm bảo lợi ích cho người nông dân và DN.

Theo DN này, để kinh doanh xuất khẩu gạo hiệu quả cần quan tâm đến vấn đề xây dựng thương hiệu gạo Việt, đầu tư công nghệ, xây dựng vùng nguyên liệu đạt tiêu chuẩn và đẩy mạnh liên kết nâng cao chuỗi giá trị ngành hàng lúa gạo

“Hiện DN xuất khẩu gạo chúng tôi đã vào được thị trường 13 nước thuộc Châu Âu, Nhật, Hàn Quốc.. với giá xuất là 980USD/tấn, để làm được điều này, chúng tôi tuân thủ rất nghiêm ngặt yêu cầu thị trường của các quốc gia khó tính”, ông Tài cho hay.

Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ Công Thương Phan Thị Thắng cho biết, bên cạnh kết quả đạt được, hoạt động xuất khẩu gạo vẫn còn nhiều hạn chế, thậm chí yếu kém cần tập trung khắc phục trong thời gian tới.Dự báo xuất khẩu gạo thời gian tới sẽ đối mặt với nhiều khó khăn thách thức nhất là trong bối cảnh tình hìnhthương mại, lương thực toàn cầu đang chịu sự tác động nhiều bởi những yếu tố bất lợi, khó lường.

Để tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác điều hành, xuất khẩu gạo, Thứ trưởng đề nghị các bộ, ngành, các địa phương, các hiệp hội lương thực Việt Nam cùng các thương nhân xuất khẩu gạo quán triệt và chỉ đạo triển khai thực hiện nghiêm túc hiệu quả Chỉ thị số 10 ngày 2/3/2024 của Thủ tướng Chính phủ và Chỉ thị số 03 của Bộ trưởng Bộ Công Thương về đẩy mạnh sản xuất kinh doanh, xuất khẩu lúa gạo bền vững, minh bạch, hiệu quả trong tình hình mới.

Cần tận dung thời cơ xuất khẩu gạo trong điều kiện có thể nhằm mang lại giá trị hiệu quả cao nhất cho người sản xuất và kinh doanh đảm bảo xuất khẩu gạo bền vững hiệu quả; củng cố cơ chế hợp tác chặt chẽ hiệu quả giữa các thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo với vùng trồng, người sản xuất và giữa các thương nhân với nhau để đảm bảo nguồn hàng hóa ổn định, chất lượng, tránh tình trạng tranh mua, tranh bán tranh thị trường và ép giá.

Chú trọng mở rộng đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, khẳng định và nâng thương hiệu gạo Việt Nam trên trường quốc tế nhất là các thị trường mới có tiềm năng.

“Các địa phương cần quy hoạch tốt vùng trồng lúa, chú trọng hỗ trợ các doanh nghiệp liên kết hợp tác với người nông dân, nhằm xây dựng các mô hình, các chuỗi liên kết sản xuất tiêu thụ lúa gạo trên địa bàn, đảm bảo chất lượng với tinh thần hài hòa lợi ích, rủi ro chia sẻ”, Thứ trưởng đề nghị.