"Quái vật biển Caspian" có số phận hẩm hiu nhất của Hải quân Liên Xô

Ekranoplan là một loại phương tiện kết hợp độc đáo giữa tàu thủy và máy bay, với việc sử dụng hiệu ứng lướt gần mặt đất để phục vụ di chuyển.

Hiệu ứng lướt gần mặt đất xuất hiện mạnh nhất khi máy bay hạ cánh, nó được các phi công mô tả là "Máy bay giống như từ chối hạ cánh trên đường băng".

Đã có khá nhiều mẫu Ekranoplan được nghiên cứu và chế tạo để đưa vào sử dụng trong cả lĩnh vực quân sự lẫn dân sự. Tuy nhiên các loại Ekranoplan lớn và nổi tiếng nhất đều do Liên Xô chế tạo, chúng được phương Tây gọi bằng biệt danh "Quái vật biển Caspian".

Mẫu Ekranoplan thử nghiệm có mã KM của Hải quân Liên Xô. Ảnh: Sputnik.

Đi tiên phong là Ekranoplan lớp KM, nó được thiết kế trong giai đoạn 1964 - 1965 bởi công trình sư Rostislav Evgenievich Alexeyev và kỹ sư trưởng là ông V. Efimov. Phương Tây biết đến loại phương tiện đặc biệt này lần đầu tiên thông qua những tấm ảnh do vệ tinh gián điệp của Mỹ thu được.

Các bức ảnh cho thấy một chiếc máy bay lạ sơn chữ KM trên thân, do có hình dáng kỳ lạ, CIA đã gọi nó là "Quái vật biển Caspian". Thực chất chữ KM trên là viết tắt của cụm từ "Korabl Maket", trong tiếng Nga có nghĩa là "Nguyên mẫu tàu thử nghiệm".

Chiếc Ekranoplan này có chiều dài 92 m; sải cánh 37,6 m; chiều cao 21,8 m; trọng lượng rỗng 240.000 kg; trọng lượng cất cánh tối đa 544.000 kg. Cho đến khi An-225 ra đời, đây có thể coi là chiếc máy bay lớn nhất thế giới mặc dù nó chỉ bay cách mặt biển 5 - 10 m.

Với 10 động cơ phản lực Dobrynin VD-7 công suất 127,53 kN mỗi chiếc, Ekranoplan lớp KM có thể di chuyển với vận tốc tối đa 500 km/h (lý thuyết là 650 km/h), tốc độ hành trình 430 km/h, tầm bay 1.500 km, độ cao hoạt động 4 - 14 m (tối thiểu 1,2 m).

Chiếc Ekranoplan KM gây ấn tượng mạnh bởi kích thước to lớn. Ảnh: Sputnik.

KM thực hiện chuyến bay đầu tiên vào năm 1966 tại biển Caspian, gần Kaspiysk (Dagestan) và được thử nghiệm cho tới năm 1980 với vai trò như một phương tiện vận chuyển đặc biệt của quân đội cũng như lực lượng cứu hộ.

Do giống với một tàu đệm khí hơn là máy bay nên KM đã được biên chế cho hải quân, nhưng phi công thử nghiệm nó lại là người của không quân.

Thiết kế khác lạ của KM gây ra rất nhiều khó khăn cho việc điều khiển, thậm chí điều không may đã xảy ra với nó ngay trước chuyến bay đầu tiên, khi một chai champagne đã đập vào làm vỡ mũi chiếc Ekranoplan này.

Vào năm 1980, do sai sót của phi công điều khiển mà KM đã gặp phải tai nạn nghiêm trọng và bị chìm, do trọng lượng quá nặng nên nó không thể được trục vớt lên. Số phận của nó rõ ràng là quá hẩm hiu so với người chị em là chiếc Ekranoplan chiến đấu lớp Lun.