80% ngân sách của Afghanistan biến mất, nền kinh tế có thể sụp đổ

Để điều hành một đất nước, số tiền mặt 1,6 tỷ USD còn lại trong tay sẽ không giúp phong trào Hồi giáo Taliban cầm cự được lâu. Hơn thế nữa, hàng loạt ngân hàng và tổ chức quốc tế cũng đang cắt đứt sợi dây viện trợ tài chính cho quốc gia Nam Á này.

Theo kênh RT, trong hai thập kỷ qua, khoảng 80% ngân sách Afghanistan là do Mỹ và các nhà tài trợ quốc tế khác cung cấp. Giờ đây, mọi thứ đã biến mất.

Tuần trước, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) quyết định khoá quyền tiếp cận của Afghanistan đối với các nguồn tài sản, trong đó có khoản tiền 370 triệu USD dự kiến được giải ngân trong tháng 8.

Chính quyền Tổng thống Joe Biden cũng tuyên bố các tài sản của Ngân hàng Trung ương Afghanistan tại Mỹ sẽ bị đóng băng để không rơi vào tay Taliban – lực lượng nằm trong danh sách trừng phạt của Bộ Tài chính Mỹ sau vụ khủng bố 11/9.

Là một trong số nhà tài trợ hàng đầu, Đức cũng dừng dòng tiền viện trợ trị giá 500 triệu USD trong năm nay cho Afghanistan. Nhiều quốc gia khác cũng đe doạ thực thi chính sách đóng băng tương tự. Liên minh châu Âu (EU) đã cam kết cung cấp 1,4 tỷ USD trong bốn năm tới để hỗ trợ khẩn cấp và dài hạn, song hiện đã giữ số tiền này lại.

Đó không phải quyết định dễ dàng. Bởi lẽ, dừng viện trợ chắc chắn ảnh hưởng đến khả năng điều hành của Taliban, song cũng gây tác động to lớn cho dân thường. Theo Ủy ban Cứu hộ Quốc tế, khoảng 18,4 triệu người Afghanistan đang đang sống dựa vào hỗ trợ nhân đạo.

Sau khi Taliban giành quyền tiếp quản, Western Union và MoneyGram đã ngừng dịch vụ tại Afghanistan, cắt đứt nguồn sống cho các gia đình phụ thuộc vào tiền của người thân gửi từ nước ngoài. Các ngân hàng Mỹ đang chờ hướng dẫn về việc liệu họ có thể giao dịch với ngân hàng tại Afghanistan hay không.

Về phần Taliban, trong tài khoá 2020, Taliban được cho là đã thu về 1,6 tỷ USD. Theo công bố mới đây của Liên hợp quốc, nguồn tài chính chính của Taliban chủ yếu bắt nguồn từ hoạt động tội phạm như buôn bán ma túy và sản xuất cây thuốc phiện, tống tiền, bắt cóc đòi tiền chuộc, khai thác khoáng sản.

Trong tổng doanh thu hàng năm, phần tiền bán ma túy ước tính lên đến 460 triệu USD, trong khi hoạt động khai thác khoảng sản thu về 440 triệu USD.

Tại các khu vực do nhóm tay súng này kiểm soát, Taliban cũng đã áp dụng một hình thức đánh thuế, theo đó là thuế 10% đối với thu hoạch nông sản và 2,5% đối với của cải. Taliban cũng được hưởng các khoản quyên góp từ những nhân vật giàu có trong khu vực, với khoảng 240 triệu USD.

Trong khi đó, các cơ quan Liên hợp quốc cảnh báo Afghanistan sẽ bị cạn kiệt lương thực từ tháng 9 nếu như không có nguồn quỹ hỗ trợ khẩn cấp. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho hay việc sân bay Kabul dừng đón máy bay thương mại đã làm ảnh hưởng đến hoạt động chuyển hàng thiết yếu và nguồn cung thiết bị y tế tại Afghansitan chỉ còn đủ dùng trong 1 tuần.

Chương trình Lương thực Thế giới (WFP) - tổ chức cung cấp thực phẩm bằng đường bộ - cho biết Afghanistan đang nhận tiếp tế thông qua bốn tuyến cung cấp khác nhau tại thời điểm này, nhưng có thể bắt đầu cạn kiệt vào tháng tới.

Giám đốc Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (Unicef) Henrietta Fore cũng nhấn mạnh rằng gần 10 triệu trẻ em trên khắp Afghanistan đang cần hỗ trợ nhân đạo, trong đó có 1 triệu em có thể tử vong do không được điều trị và tình hình sẽ còn xấu hơn nữa.