Anh noi gương Đức bỏ rơi F-35

F-35 bị bỏ rơi

Theo bản kế hoạch mua sắm máy bay và tăng cường sức mạnh cho lực lượng vũ trang Anh của Bộ Quốc phòng nước này cho biết: "Thay vì kế hoạch mua thêm 138 chiếc F-35B như ban đầu, Anh sẽ chỉ mua 48 chiếc để trang bị cho những hàng không mẫu hạm đang đóng".

Lý do của việc cắt giảm số lượng mua mới F-35B được phía Anh đưa ra là để ưu tiên cho tiêm kích tàng hình nội địa Tempest (Bão táp), bất chấp việc nước này đang là đồng minh thân cận của Mỹ ở châu Âu. Quyết định này được giới chuyên gia cho rằng Anh đang noi theo Đức và Pháp trong chương trình F-35.

Tiêm kích F-35B.

Trước đó, Lockheed Martin đã phải hoàn trả 800 triệu USD tiền đặt cọc của Thổ Nhĩ Kỳ do Mỹ đơn phương huy hợp đồng 100 chiếc F-35 với tổng giá trị 12 tỷ USD với Ankara. Câu chuyện có vẻ đang trở nên nghiêm trọng hơn khi các đồng minh thân cận của Mỹ trong NATO bắt đầu bỏ rơi dòng chiến đấu cơ tàng hình này.

Nữ Bộ trưởng Quốc phòng Italy, Elisabetta Trenta cũng thông báo đang tính đến khả năng giảm số lượng đặt hàng tiêm kích F-35 của Mỹ. Cho dù quyết định như vậy sẽ kéo theo một số thiệt hại kinh tế cho Italy nhưng bà bộ trưởng cho rằng giảm số lượng mua hoặc hủy hợp đồng sẽ bớt cho Italy một gánh nặng tài chính đáng kể để có thể củng cố nền kinh tế mong manh của đất nước.

Với tuyên bố của Italy, Lockheed Martin có nguy cơ không chỉ mất một đơn hàng trị giá nhiều tỷ USD mà còn mất cả nhà máy duy nhất sản xuất máy bay F-35 của hãng ở nước ngoài trị giá khoảng 2,5 tỷ USD.

Tại nhà máy của hãng FACO ở Cameri (Tây-Bắc Italy), đã đưa vào hoạt động một dây chuyền lắp ráp máy bay F-35 cho Italy, Anh và Hà Lan. Tất nhiên, theo các nhà phân tích, Mỹ có nhiều cách gây sức ép với Italy để cứu vãn hợp đồng này nhưng sẽ bị chậm rất nhiều mới có thể chuyển giao F-35 cho các nước khác ở châu Âu.

Chuyên gia Alexei Jazbiev cho rằng, sau Anh, Ý và Thổ Nhĩ Kỳ, chỉ còn 2 nước EU có khả năng chi tiền mua F-35: Bỉ và Thụy Sỹ. Riêng Thụy Sỹ đã hoãn mua. Về phần Bỉ, tình hình còn phức tạp hơn.

Nước này muốn mua F-35 với điều kiện cũng được tham gia sản xuất nó, điều mà cho đến nay Mỹ chưa thể đáp ứng. Ngoài ra, Bỉ thường theo gương các láng giềng Đức và Pháp trong lĩnh vực phòng thủ.

Trong khi đó, hai nước giầu có Đức và Pháp tuyên bố ngừng hẳn việc mua F-35 sau khi tuyên bố sẽ hợp tác sản xuất máy bay chiến đấu thế hệ 6. Dự án Hệ thống chiến đấu đường không (FCAS) này sẽ thay thế những chiếc Eurofighter Typhoon và Dassault Rafale hiện có.

Lực lượng vũ trang Mỹ là khách hàng chủ yếu của F-35. Tước đây Anh là đối tác mức 1; Italy và Hà Lan là đối tác mức 2; các đối tác mức 3 là Thổ Nhĩ Kỳ, Canada, Australia, Na Uy và Đan Mạch; còn Israel và Singapore là các nước Tham gia hợp tác an ninh (SCP).

Thay thế xứng đáng

Việc Anh ưu tiên dùng Tempest thay thế những chiếc F-35 được giới chuyên gia cho rằng hoàn toàn xứng đáng. Theo National Interest (NI), chiến đấu cơ Tempest sở hữu danh sách những công nghệ hoàn toàn xa lạ với Mỹ.

Chương trình máy bay Tempest sẽ được Anh và Ý đẩy nhanh hơn so với kế hoạch 5 năm. Tức là thay vì năm 2035 như ban đầu công bố, máy bay thế hệ 6 này sẽ được đưa vào trang bị năm 2030. Để đạt được tiến độ như công bố, Anh và một số khách hàng châu Âu sẽ đầu tư khoản ngân sách lên tới trên 2 tỷ bảng.

Tham gia chương trình phát triển máy bay Tempest gồm có các nhà thầu BAE Systems, Rolls-Royce, Leonardo SpA và MBDA nhằm tạo ra thế hệ máy bay chiến đấu đi trước tiêm kích F-35 của Mỹ, Su-57 của Nga và J-20 do Trung Quốc phát triển một thế hệ.

Sự khác biệt sẽ được thể hiện ở những vũ khí và công nghệ tối tân. NI dẫn lời chuyên gia Tim Robinson của Hiệp hội Hàng không Hoàng gia Anh cho biết, công nghệ quan trọng nhất của tiêm kích Tempest là tùy chọn lưỡng dụng, tiêm kích có thể bay với một phi công hoặc bay không người lái.

Đặc biệt, Tempest cũng có thể điều hành một nhóm máy bay không người lái và phối hợp tác chiến khiến phòng không đối phương không thể xác định được mục tiêu chính cần tiêu diệt. Chưa dừng lại ở đó, Tempest còn có tính năng độc đáo là "khả năng hợp tác thông tin".

Đó là khả năng tích hợp, chia sẻ dữ liệu cảm biến và thông tin đa chiều phối hợp tấn công hoặc phòng ngự. Cùng với những tính năng tối tân của bản thân máy bay, đẳng cấp của Tempest còn thể hiện ở những vũ khí công nghệ cao nó mang theo bao gồm:

Vũ khí năng lượng định hướng, tốc độ siêu thanh, có thể hành trình với tốc độ 5 Mach hoặc nhanh hơn, tùy thuộc vào hình thái chiến thuật "không đối không" và không đối đất.

Theo nhận định của giới chuyên gia, việc Anh quyết phát triển Tempest xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó có trang bị thực tế trong nước và cạnh tranh trực tiếp với máy bay thế hệ 5 của Mỹ và Nga trên thị trường quốc tế.

Một nước Anh độc lập khỏi EU sẽ cần các thiết bị quân sự hàng đầu thế giới như Tempest để duy trì tính cạnh tranh cao trong một thị trường máy bay chiến đấu sẽ rất khốc liệt năm 2030.